Vai trò của các diễn đàn an ninh đối với an ninh toàn cầu
Trong bối cảnh an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp, Liên Hợp Quốc cùng các diễn đàn quốc tế đang khẳng định vai trò chủ chốt trong việc xây dựng và duy trì hòa bình thế giới. Liên Hợp Quốc (LHQ) đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế thông qua các cơ chế như Hội đồng Bảo an, Đại hội đồng và các ủy ban chuyên môn. LHQ không chỉ là diễn đàn thảo luận các vấn đề phát triển và kinh tế quốc tế như thương mại, nợ quốc gia, xóa đói, giảm nghèo, mà còn là nơi hình thành khung pháp lý về phòng chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và giải trừ quân bị. Những diễn đàn này không đơn thuần chỉ là không gian trao đổi mà còn là cơ hội để các quốc gia thể hiện quan điểm, chính sách và cam kết đối với các vấn đề quốc tế, từ đó xây dựng hình ảnh và uy tín của mình.
Thông qua cơ chế đa phương, LHQ đã thành công trong việc ngăn ngừa các cuộc xung đột lớn, thúc đẩy giải quyết hòa bình các tranh chấp và xây dựng các khuôn khổ hợp tác quốc tế. Đối với các quốc gia như Việt Nam, những diễn đàn này là cơ hội quan trọng để nâng cao tiếng nói, thể hiện lập trường và tham gia vào quá trình ra quyết định toàn cầu. Bên cạnh đó, Diễn đàn Hợp tác An ninh Cộng đồng Toàn cầu được xem là một sáng kiến quan trọng nhằm thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên toàn thế giới. Phiên họp đầu tiên của diễn đàn này, được tổ chức vào ngày 29/11/2022 với sự tham gia của hơn 40 lãnh đạo từ nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế, đã kế thừa giá trị cốt lõi của sự hợp tác an ninh. Diễn đàn này nỗ lực thúc đẩy và làm sâu sắc hợp tác an ninh cộng đồng giữa các quốc gia, dựa vào an ninh phổ biến để đảm bảo cùng phát triển và phát triển bền vững để thúc đẩy an ninh bền vững.
Đối với ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á), khối cũng cung cấp nhiều diễn đàn quan trọng để thảo luận về các vấn đề an ninh khu vực, bao gồm Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) và Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS). Các diễn đàn này tạo điều kiện cho các quốc gia thành viên và đối tác đối thoại, thảo luận về những thách thức an ninh chung và phát triển các cơ chế hợp tác khu vực. Song song với đó, ASEAN còn phát triển các diễn đàn chuyên biệt như Diễn đàn Quan hệ công chúng ASEAN, tập trung vào việc thúc đẩy hiểu biết, hợp tác và hòa bình thông qua truyền thông và quan hệ công chúng. Diễn đàn đã quy tụ nhiều chuyên gia và đại diện từ các đơn vị, tổ chức, hiệp hội lớn trong ngành Quan hệ công chúng và Truyền thông, các đơn vị du lịch của các quốc gia thành viên trong khối ASEAN, đặc biệt là nước chủ nhà Việt Nam.
Những diễn đàn quốc tế này đóng vai trò then chốt trong việc định hình chính sách an ninh toàn cầu thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Trước hết, chúng cung cấp không gian đối thoại cho các quốc gia trao đổi quan điểm, kinh nghiệm và thông tin, từ đó xây dựng sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau – nền tảng cần thiết cho hợp tác an ninh hiệu quả. Đây là nơi hình thành các chuẩn mực, nguyên tắc và quy tắc ứng xử quốc tế, góp phần xây dựng trật tự an ninh toàn cầu dựa trên luật pháp quốc tế. Đồng thời, chúng tạo điều kiện cho việc xây dựng các cơ chế phối hợp và hợp tác đa phương để giải quyết các thách thức an ninh xuyên quốc gia như khủng bố, tội phạm có tổ chức, biến đổi khí hậu và an ninh mạng. Cuối cùng, các diễn đàn quốc tế còn đóng vai trò như một công cụ ngoại giao công chúng, giúp các quốc gia xây dựng và quảng bá hình ảnh của mình, thể hiện vai trò và đóng góp cho hòa bình cũng như an ninh quốc tế.
Sự tham gia của Việt Nam tại các diễn đàn an ninh toàn cầu
Việt Nam đã phát triển mối quan hệ hợp tác sâu rộng với Liên Hợp Quốc trong nhiều lĩnh vực, từ hòa bình và an ninh đến phát triển kinh tế - xã hội. Liên Hợp Quốc đóng vai trò quan trọng như một diễn đàn để Việt Nam thảo luận các vấn đề phát triển và kinh tế quốc tế, bao gồm thương mại, nợ quốc gia, xóa đói giảm nghèo, và nhiều vấn đề toàn cầu khác. Trong các diễn đàn của Liên Hợp Quốc, Việt Nam luôn chủ động nêu cao các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, đặc biệt là nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia, không can thiệp vào công việc nội bộ và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc 2020-2021, Việt Nam đã thể hiện vai trò tích cực trong việc giải quyết các vấn đề an ninh quốc tế, thúc đẩy đối thoại và hợp tác, và bảo vệ lợi ích của các nước đang phát triển. Thông qua diễn đàn này, Việt Nam đã thể hiện cam kết đối với hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực và thế giới. Trên cơ sở đó, việc hình thành và phát triển các diễn đàn hợp tác an ninh toàn cầu càng khẳng định tầm quan trọng của sự liên kết đa phương trong việc xây dựng trật tự an ninh chung. Tại khu vực ASEAN, Việt Nam luôn tham gia tích cực các diễn đàn an ninh như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) và Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS). Trong đó, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) là một hội nghị trọng điểm về an ninh trong khu vực ASEAN. Hội nghị đã tổ chức phiên họp lần thứ 18 vào ngày 20/11/2024 tại Vientiane (Lào). Dẫn đầu đoàn Việt Nam là Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Điểm đáng chú ý trong phiên họp của ADMM là đã thông qua Tuyên bố chung Vientiane: “Cùng nhau vì hòa bình, an ninh và tự cường”, ghi nhận sự phức tạp của các yếu tố địa chính trị, địa chiến lược cùng các thách thức từ an ninh truyền thống và phi truyền thống như biến đổi khí hậu, mất an ninh năng lượng, khan hiếm lương thực, thay đổi văn hóa-xã hội, suy giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu và tiến bộ công nghệ thông tin. Nhấn mạnh vai trò then chốt của cơ chế ADMM và ADMM+ trong cấu trúc an ninh khu vực, tạo khuôn khổ đối thoại chiến lược và hợp tác quốc phòng thiết thực với ASEAN làm trung tâm, từ đó củng cố niềm tin, tăng cường sự đoàn kết và khẳng định vai trò của ASEAN trong việc duy trì hòa bình, an ninh và thúc đẩy tự cường trong và ngoài khu vực.
Thông qua việc tham gia tích cực vào các diễn đàn quốc tế, Việt Nam đã truyền tải những thông điệp quan trọng, khẳng định cam kết đối với hợp tác quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Điều này được thể hiện rõ qua bài phát biểu tại Diễn đàn Hợp tác An ninh cộng đồng toàn cầu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ lợi ích quốc gia và tôn trọng chủ quyền của các nước. Đồng thời, Việt Nam cũng thể hiện quyết tâm giải quyết các thách thức an ninh toàn cầu thông qua hợp tác đa phương, kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia để ứng phó hiệu quả hơn với những nguy cơ chung. Bên cạnh đó, Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển bền vững, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải carbon, đóng góp tích cực vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Những nỗ lực này đã nhận được phản ứng tích cực từ cộng đồng quốc tế, khi các đối tác đánh giá cao vai trò chủ động và có trách nhiệm của Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu. Tuy nhiên, để xây dựng hình ảnh quốc gia một cách toàn diện hơn, Việt Nam vẫn cần tiếp tục đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông quốc tế và nâng cao hiệu quả của các hoạt động đối ngoại.
Dương Thị Xiêm
