Bằng trải nghiệm, kiến thức phong phú được tích lũy từ những chuyến công tác, tham gia báo cáo và chủ tọa hội nghị khoa học ở nhiều quốc gia trên thế giới, GS. Nguyễn Tiến Dũng nhận định, nhờ chính sách mở cửa của Đảng và Nhà nước, ngành y tế nước ta được hưởng lợi rất nhiều và có bước phát triển vượt bậc những năm qua.
GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng – nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai là một trong những thầy thuốc, chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực Nhi khoa tại Việt Nam.
Với GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng, cho đến nay có lẽ anh cũng không thể nhớ hết là mình đã từng tham gia bao nhiêu chuyến công tác nước ngoài nhằm mục đích trau dồi, học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức y học và hội nhập quốc tế… Từ những hình ảnh, thông tin mà anh chứng kiến, quan sát qua những chuyến đi để lại nhiều ấn tượng sâu đậm trong hành trình đã qua của mình, GS. Dũng nhận định, nền y học nước ta đã có sự tiến bộ vượt bậc, và từng bước hội nhập cùng thế giới.
Chuyến đi nước ngoài đầu tiên của GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng đến Manila, Philipines diễn ra vào tháng 6 năm 1993, khi anh được Bộ Y tế cử tham gia lớp đào tạo cho những chuyên gia, giảng viên về chương trình phòng chống bệnh viêm phổi trẻ em để sau đó về nước giảng dạy lại toàn bộ kiến thức và kỹ năng của chương trình cho các bác sĩ, nhân viên y tế nước nhà. Đi cùng anh khi đó còn có 2 thành viên khác từ Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Nhi Hải Phòng. Lần đầu đặt chân đến nước bạn, BS. Dũng không khỏi ấn tượng và choáng ngợp trước sự hiện đại, lộng lẫy và uy nghi của sân bay, của tổng hành dinh WHO khu vực Tây Thái Bình Dương tại Manila, Phillipines. Thêm vào đó, anh và cộng sự còn thấy khác lạ, bất ngờ trước lối sống, cách sinh hoạt tại đây. GS. Dũng còn nhớ mãi kỷ niệm về lần đầu tiên dùng ống hút khi mua sữa uống tại sân bay. Ngày ấy trong nước vốn còn khó khăn nhiều lắm. Bởi vậy, lần đầu tiên mua hộp sữa thiết kế mới lạ, sử dụng ống hút lần đầu làm anh và các thành viên cùng đoàn thấy bối rối, phải hỏi khách quốc tế xung quanh mới có thể sử dụng được. Ngày về nước, anh tranh thủ mua 2 gói mỳ chính – thứ rất quý giá thời điểm đó, mang về làm quà gửi tặng anh chị em đồng nghiệp trong Khoa Nhi. GS. Dũng bồi hồi chia sẻ, đó là những kỷ niệm sâu sắc mà anh mang theo suốt cuộc đời nhắc nhớ về một thời kỳ khó khăn, gian khổ của đất nước.
GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng thảo luận chuyên đề phòng chống Viêm phổi trẻ em với các Giáo sư, chuyên gia tại Văn phòng WHO khu vực Tây Thái Bình Dương - Manila Phillipines, Tháng 6-1993
Khi dự phiên họp toàn thể đầu tiên tại Manila, Chủ tọa Hội nghị đặt câu hỏi cho đại diện các nước thành viên tham dự về những khó khăn, thuận lợi khi triển khai chương trình phòng chống bệnh viêm phổi trẻ em, cũng như những biện pháp để vượt qua khó khăn, đạt thành tích gì trong việc thực hiện chương trình này của WHO. Trước câu hỏi đó của Chủ tọa, GS. Dũng đã bấm nút yêu cầu phát biểu. Anh chính là người đầu tiên phát biểu tại Hội nghị hàng đầu của WHO khu vực Tây Thái Bình Dương. Bằng tâm huyết, kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm làm việc và kỹ năng thuyết trình bằng tiếng Anh thuần thục, BS. Dũng say sưa chia sẻ những ý kiến, thông tin với các đại biểu tại Hội nghị về những khó khăn khi thực hiện chương trình phòng chống bệnh viêm phổi trẻ em ở Việt nam và biện pháp khắc phục vượt lên những khó khăn đó để sau gần 10 năm triển khai, tỷ lệ tử vong do bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp ở trẻ em tại Việt Nam đã giảm đáng kể tới 2/3. Đây là thành tích đáng kinh ngạc của chúng ta trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn, so với các nước có thu nhập bình quân tương đương. Đó thực sự là một thành quả ngoạn mục của ngành y tế nước nhà.
Sau khi nói xong, BS. Dũng thấy mọi người vẫn im lặng, ban đầu anh băn khoăn rằng không hiểu họ có nghe rõ, có hiểu hết bài phát biểu của mình không (đây là lần đầu tiên Bs. Dũng ra nước ngoài phát biểu bằng tiếng Anh trước hội nghị quan trọng như vậy nên anh còn băn khoăn liệu vốn tiếng Anh của mình có truyền đạt được hết ý không). Nhưng rồi, những lời ngợi khen, sự ghi nhận và đánh giá cao từ các đại biểu đã giúp BS. Dũng thêm tự tin hoàn thành tốt nhiệm vụ. Trong suốt 10 ngày sau đó, GS. Dũng và các thành viên đoàn Việt Nam đến thực tế tại Bệnh viện San Lazaro Hospital. Tại đây, anh nhận thấy chất lượng dược phẩm của nước bạn rất tốt, vượt trội hơn nhiều và có khoảng cách rất xa so với nước ta. Tuy nhiên, điều đáng mừng là năm 1994, sau khi Việt Nam chính thức được Mỹ dỡ bỏ cấm vận, kinh tế bắt đầu mở cửa và ngành y tế cũng dần được hưởng lợi. Các công ty dược phẩm thương mại dần thâm nhập thị trường trong nước. GS. Dũng còn nhớ mãi công ty đầu tiên phân phối thuốc tại Việt Nam ngày đó là Công ty Glaxo Wellcome (sau này là GSK) của Anh quốc. Thời điểm đó, khi chữa bệnh viêm phổi trẻ em, các bác sĩ trong nước khi tiêm cho bệnh nhi chỉ có Penicilin và Streptomycin. Nhờ các công ty nước ngoài, lúc đó chúng ta mới có thuốc Cephalosporin thế hệ thứ 2, tiêm cho trẻ viêm phổi trong vòng từ 2 -3 ngày, sau đó chuyển sang thuốc uống. Lúc đầu, trong lòng GS. Dũng còn nghi ngại những dược phẩm mới trên, nhưng khi bắt đầu áp dụng phác đồ đó chữa cho trẻ em thì hầu hết trẻ khỏi rất nhanh. Từ đó, anh thêm hiểu rằng, việc mở cửa và giao lưu quốc tế quan trọng ra sao với đất nước về kinh tế, văn hóa, xã hội… và cả về ngành y tế.
Một chuyến đi khác cũng để lại nhiều ấn tượng với GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng là vào năm 2002, anh được Bộ Y tế cử đi tập huấn cùng đoàn JICA sang Nhật Bản. Những năm đầu tiên khi thực hiện chương trình đào tạo theo mô hình của JICA đề ra, GS. Dũng đã trực tiếp sang Nhật để quan sát, học hỏi và mang kinh nghiệm bên nước bạn về áp dụng tại Việt Nam. Anh nhận thấy tính cấp bách cần phải thành lập 1 đơn vị sơ sinh trong Khoa Nhi bởi sơ sinh là một chuyên khoa sâu nhưng khi đó trong nước gần như chưa có một mô hình nào mang lại hiệu quả cao. Từ đây, GS. Dũng đã nhiều lần miệt mài đi khắp Nhật Bản, từ Tokyo đến Nagoia, Kyoto, Hamamashu, Saitama... Anh đến nhiều BV, cơ sở y tế hàng đầu tại Nhật Bản như Trung tâm Y tế Quốc tế cho đến những BV tuyến tỉnh để quan sát, học tập mô hình của họ. Với những kiến thức, kinh nghiệm tích lũy qua các chuyến đi, GS. Dũng mong mỏi sẽ áp dụng và triển khai mô hình điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh nước ta. Theo anh, Nhật Bản khi đó là quốc gia tiên tiến, có nền y học phát triển hàng đầu thế giới. Về mặt sơ sinh học, y tế Nhật Bản luôn tự hào với vị thế dẫn đầu, với tỷ lệ tử vong sơ sinh lúc bấy giờ vào hàng thấp nhất thế giới, chỉ có 0,4%. Họ đã từng cứu được những em bé sinh ra với cân nặng thấp kỷ lục chỉ có 400g …Trong khi thời bấy giờ ở Việt Nam cùng giai đoạn, những em bé sinh ra dưới 1kg thì tỷ lệ tử vong lên đến 60 – 70%, đủ để thấy chênh lệch giữa 2 nền y tế lúc đó lớn đến mức nào. Về nước, GS. Dũng và đồng nghiệp bắt tay ngay vào việc xây dựng, tổ chức đơn vị sơ sinh trong Khoa Nhi. Xác định việc xây dựng mô hình đơn vị dựa trên sự kết hợp giữa chuyên khoa Nhi và Sản, anh tập trung đào tạo, hướng dẫn nhằm thành lập các ê kip, tập thể gồm cả bác sĩ, điều dưỡng… Những ê kip này làm việc phối hợp ăn ý với nhau trong từng khâu, tất cả nhằm mục tiêu chăm sóc cho trẻ sơ sinh khi lọt lòng mẹ có được một sức khỏe tốt nhất.
Theo định hướng trên, anh dành nhiều tâm sức hướng dẫn, truyền dạy kiến thức cho các bác sĩ, nhân viên trong Khoa không chỉ về kinh nghiệm lâm sàng, thực hành chuyên môn chung mà cả những chuyên ngành liên quan khác như kiểm soát nhiễm khuẩn, hồi sức cấp cứu... Tất cả hướng đến mục tiêu xây dựng 1 đơn vị nhi sản hoàn chỉnh nhằm giảm thiểu tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Bên cạnh đó, GS. Dũng cũng luôn chú ý xây dựng mối quan hệ chặt chẽ, hiệu quả với Khoa Sản để có sự thấu hiểu, chia sẻ và phối hợp ăn ý nhất trong công việc. Làm sao để mọi khâu trong quá trình điều trị, chăm sóc và phục vụ người bệnh diễn ra một cách trơn tru, ăn khớp, chặt chẽ và hiệu quả nhất trong điều kiện nguồn lực y tế còn hạn chế, thiếu thốn. Chỉ trong thời gian ngắn từ 3-5 năm, anh và đồng nghiệp tại Khoa đã góp sức đưa chất lượng điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh của Khoa Nhi từ mức độ 1 lên mức độ 2, 3, theo phân loại của Hội các nhà sơ sinh học đủ khả năng tổ chức cấp cứu tốt cho những em bé sau sinh gặp phải các bệnh lý như suy hô hấp nặng, đẻ cực kỳ non, nhiễm trùng nặng, ngạt nặng sau sinh …Từ đây, sau quá trình vừa làm việc vừa đúc kết kinh nghiệm cũng như tích cực học hỏi và phối hợp các tổ chức, chuyên gia y tế nước ngoài, cho đến nay, chất lượng điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh tại Khoa Nhi đã đạt đến mức độ 4, là mức độ cao nhất trong cấp cứu và điều trị sơ sinh. Để đạt được thành tựu đó là sự phấn đấu không mệt mỏi của bản thân GS. Dũng và tập thể khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai.
GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng cùng các Bác sĩ chuyên khoa Nhi trong giờ nghỉ trưa tại bệnh viện Mikatahara, Hamamatsu, Nhật bản tháng 4-2002
Gần đây nhất, vào thời điểm GS. Nguyễn Tiến Dũng đã nghỉ công tác quản lý năm 2017, anh chính thức trở thành thành viên trong ban cố vấn khoa học của Hội bệnh phổi Nhi thế giới. Khi đó ở Việt Nam chỉ có Hội Lao & Bệnh phổi còn Hội bệnh phổi Nhi thế giới đã trải qua 16 kỳ họp. GS. Dũng lần đầu tiên tham gia tại kỳ họp thứ 17. Đây cũng là dẫn chứng cho thấy rằng, y tế thế giới đã bỏ lại Việt Nam rất xa về chuyên khoa Phổi nhi. Kết thúc kỳ họp trở về nước, GS. Dũng không khỏi băn khoăn, trăn trở với vấn đề làm sao để phát triển chuyên ngành phổi nhi trong nước khi mà thế giới đã có những bước tiến vượt bậc. Với sự nỗ lực, say mê tìm tòi, nghiên cứu khoa học, sau 2 kỳ họp của Hội Bệnh phổi Nhi Thế giới tại Lisbon, Bồ Đào Nha và Toledo, Tây Ban Nha thì đến kỳ họp thứ 3, đại diện của y tế Việt Nam là GS. Nguyễn Tiến Dũng đã có thể tự tin ngồi ngang hàng với các đại diện khác của quốc tế. Kỳ họp thứ 3 chúng ta tham dự diễn ra tại ChiBa, Nhật Bản năm 2019, GS. Dũng vinh dự được Hội Bệnh phổi Nhi Thế giới mời làm Chủ tọa đoàn trực tiếp chủ trì phiên họp về sơ sinh. Điều này là chứng minh rõ nét về sự hội nhập rất nhanh, sâu và rộng của y tế Việt Nam với thế giới giai đoạn sau mở cửa. Kể từ đó đến nay, đều đặn hàng năm, GS. Nguyễn Tiến Dũng đều tham gia và có báo cáo trước toàn thể Hội nghị của Hội Bệnh phổi Nhi thế giới và từ năm 2023 hội phát triển thành hội hô hấp nhi thế giới và GS. Dũng là 1 trong 2 thành viên đại diện cho Việt Nam tham gia.
Năm 2020 với sự tín nhiệm cao dành cho ngành y tế Việt Nam, Hội Bệnh phổi Nhi thế giới đã dự định tổ chức một lớp đào tạo về bệnh phổi trẻ em cho các bác sĩ nhi toàn thế giới về học nâng cao trình độ. Khi đó, đội ngũ bác sĩ, chuyên gia trong nước đã chuẩn bị đầy đủ để đăng cai tổ chức sự kiện quan trọng này và GS. Dũng được mời giảng 1 bài trong lớp tập huấn đó. Tuy nhiên rất tiếc do ảnh hưởng của đại dịch COVID – 19, kỳ họp buộc phải hoãn lại. Phải đến gần đây, tháng 7 năm 2024, GS. Nguyễn Tiến Dũng và 1 đồng nghiệp trong Tp. Hồ Chí Minh là 2 thành viên đại diện cho Việt Nam được mời sang Porto, Bồ Đào Nha tham dự kỳ họp mới hai và cũng là dịp thành lập và ra mắt Hội Hô hấp Nhi thế giới (trước là Hội Bệnh phổi nhi thế giới).
GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng tại Hội Nghị Bệnh nhiệt đới Nhi thế giới - Yogyakarta Indonesia, tháng 8-2017
Xâu chuỗi lại những kỳ họp, những sự kiện quan trọng trên đây, GS. Nguyễn Tiến Dũng cho rằng, ngành y tế nước nhà từ xuất phát điểm thiếu thốn, khó khăn và nhiều hạn chế nhưng trải qua quá trình học hỏi, hội nhập không ngừng với thế giới đã đạt được những bước tiến vững chắc và dần khẳng định vị thế ngang hàng với nhiều quốc gia có nền y tế phát triển hàng đầu thế giới. Là chuyên gia uy tín, tên tuổi trong danh sách Adviser quốc tế, GS. Dũng thêm tự hào bởi hôm nay, anh có thể gặp gỡ, trao đổi rất tự nhiên, thoải mái với những giáo sư, nhà khoa học đầu ngành về nhi khoa trên thế giới. Bằng chứng là tháng 4-2024 anh vinh dự được Đại học Quốc tế California, Hoa Kỳ phong hàm Giáo sư danh dự. Đến tháng 10-2024, GS. Dũng được Ban biên tập tờ tạp chí Nhi khoa rất uy tín và nổi tiếng của Hoa Kỳ (American Journal of Pediatrics) mời làm thẩm định viên (Reviewer) các bài báo đăng trên tạp chí này và đến tháng 1-2025 anh lại tiếp tục được tạp chí Thông tin các ca lâm sàng Y và Dược thế giới (International Journal of Medical and Pharmaceutical Case Reports) mời làm Reviewer – người thẩm định, phê duyệt bài báo khoa học đăng trên tạp chí này . Sau khi nhận được ý kiến thẩm định của GS. Dũng, Hội đồng khoa học của Tạp chí đã đưa ra nhận xét rằng anh là một thẩm định viên tuyệt vời (Excellent Reviewing) với những nhận xét rất chính xác, giá trị về các ca bệnh. Chúng ta đều biết rằng, trong quá trình hội nhập của đất nước, đội ngũ trí thức có những bài báo đăng trên các Tạp chí quốc tế đã là rất vinh dự, nhưng nay chúng ta đã có đại diện trong số những người duyệt chấm những bài báo quốc tế đó lại càng vinh dự hơn nữa. Anh chia sẻ: “Nếu không có chính sách mở cửa, hội nhập toàn diện với thế giới của Đảng, Nhà nước, có lẽ ngành y tế Việt Nam không thể có sự giao lưu quốc tế mạnh mẽ như nhiều thập niên qua và không thể phát triển vượt bậc để sánh ngang tầm thế giới như hiện nay!”.
GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng cùng GS Eitan Kerem - Chủ tịch và GS. Renato Stein - Tổng thư ký Hội tại hội nghị Hô Hấp Nhi thế giới - Porto, Bồ Đào Nha, tháng 7-2024
Từ những câu chuyện bình dị, thực tế trên đây, GS. TS. Nguyễn Tiến Dũng đã khắc họa rõ nét bức tranh toàn cảnh về quá trình hội nhập quốc tế của ngành y học nước nhà. Chặng đường dài gần 32 năm (1993 - 2025) hội nhập y tế thế giới của bản thân anh cũng là một trong những minh chứng rõ nét chứng tỏ ngành y tế Việt Nam đi lên từ chỗ khó khăn, thiếu thốn, hạn chế đến nay đã từng bước hiện đại, hội nhập tiệm cận với quốc tế và có những lĩnh vực đã phát triển ngang tầm với các nền y tế tiên tiến trên thế giới. GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng thêm tự hào bởi giờ đây, anh có thể tự tin đứng ngang hàng với những Giáo sư đầu ngành thế giới để tham gia các cuộc thảo luận, chủ trì, điều hành các phiên họp tầm cỡ quốc tế và nhận được sự trân trọng, cũng như những tình cảm yêu mến từ họ.
Theo GS.TS. Nguyễn Tiến Dũng, nếu không có sự đổi mới, mở cửa toàn diện của đất nước, có lẽ không biết đến bao giờ chúng ta mới đạt được thành quả to lớn về kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội như hôm nay. Với ngành y tế, nhờ những chủ trương, quyết sách táo bạo, đột phá nhằm tăng cường, đẩy mạnh giao lưu hợp tác, hội nhập quốc tế của Đảng, Nhà nước, nên người bệnh đã được thụ hưởng các dịch vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe chất lượng, hiệu quả, hiện đại và đi vào chiều sâu. Đây cũng là một trong những nền tảng then chốt góp phần vào sự nghiệp xây dựng, phát triển một đất nước Việt Nam giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
