Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Thạch
GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch sinh năm 1950 tại quê hương Liễn Sơn, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) - miền đất giàu truyền thống lịch sử, cách mạng và hiếu học của cả nước. Có lẽ bởi vậy nên ngay từ khi còn nhỏ, ông đã sớm nuôi dưỡng cho mình một ý chí, nghị lực phấn đấu học tập không ngừng để thành công trong sự nghiệp sau này. Tốt nghiệp phổ thông, dành một tình yêu, niềm đam mê đặc biệt với ngành địa lý, địa chất, ông được tuyển thẳng vào trường ĐH Tổng hợp Hà Nội, theo học chuyên ngành Địa hóa. Năm tháng trên ghế giảng đường, ông say mê, miệt mài học tập, nghiên cứu và trau dồi, tích lũy tri thức cho chặng đường phía trước. Ra trường năm 1972, đúng vào lúc đất nước còn đang chìm trong bom đạn chiến tranh, nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông góp sức mình cho công cuộc chiến đấu, bảo vệ đất nước. Ông nhập ngũ và tham gia chiến đấu trong lực lượng hải quân ( Binh chủng đặc công Hải Quân) và được kết nạp vào Đảng từ năm 1973. Hòa bình lập lại, năm 1978, ông chuyển ngành về nhận công tác tại Viện Khoa học Việt Nam, là một trong những cán bộ khoa học đầu tiên của Trung tâm Nghiên cứu không gian, hoạt động trong một lĩnh vực khoa học hết sức mới mẻ đó là công nghệ Vũ trụ ( Space Science ), một lĩnh vực mà hiện nay được phát triển hết sức mạnh mẽ ở Việt Nam. Sau đó, với những nỗ lực, phấn đấu không ngừng, ông tiếp tục thăng tiến trở thành Nghiên cứu viên chính rồi Phó Trưởng phòng của Viện Địa lý, Viện Khoa học Việt Nam. Thời gian này, vừa hoàn thành tốt công việc chuyên môn, ông vẫn không ngừng học hỏi nhằm nâng cao trình độ, kiến thức chuyên môn. Nhận thấy tiềm năng và những phẩm chất năng lực của ông, Nhà nước đã cử ông theo học sau đại học tại Học viện Viễn thám Ấn Độ, chuyên ngành Viễn thám ứng dụng trong tài nguyên nước. Ông say mê học tập, nghiên cứu và bảo vệ thành công luận án TS năm 1993 tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Từ năm 1996, ông chuyển sang công tác tại Phân Viện Hải dương học Hà Nội và là Nghiên cứu viên chính,Trưởng phòng Viễn thám. Ở đây, ông đã có đóng góp lớn cho việc thực hiện xuất sắc đề án hợp tác quốc tế Việt Nam –Australia trong quy hoạch và sử dụng hợp lý Vịnh Văn Phong, tỉnh Khánh Hòa. Ông cũng là một trong những chuyên gia đầu tiên với vai trò cố vấn khoa học (Scientific Consultant ) của Việt Nam sang giúp đỡ Malaysia trong lĩnh vực viễn thám (từ năm 1996-1999 ). Đến năm 1999, ông lại chuyển sang đảm nhiệm cương vị là Giảng viên Cao cấp Khoa Địa Lý, kiêm Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Viễn thám - GIS (CARGIS), trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội. Nơi đây, ông là một trong những tác giả của đề án đào tạo Thạc sĩ, Tiến sĩ chuyên ngành viễn thám -GIS đầu tiên ở Việt Nam. Năm 2002, với những thành tích nổi bật trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, TS. Nguyễn Ngọc Thạch vinh dự được phong tặng học hàm Phó Giáo sư. Gắn bó với nơi đây gần 20 năm, năm 2018, sau khi nghỉ quản lý, với tâm niệm còn sức còn cống hiến, GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch tiếp tục làm việc tại Viện Địa Môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu, Liên hiệp KH & KT Việt Nam với cương vị Phó Viện trưởng. Đồng thời, ông vẫn tham gia công tác giảng dạy tại nhiều trường Đại học lớn với vai trò là giảng viên thỉnh giảng như ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội, Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Đại học Huế , Đại học Quy Nhơn … Với những dấu ấn nổi bật trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, ông được Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Giáo sư năm 2019.
Nhắc đến GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch còn là nhắc đến những công trình, đề tài khoa học tâm huyết của ông với ngành Địa lý - Địa chất nước nhà. Ông tập trung theo đuổi những hướng nghiên cứu chính và quan trọng như: xây dựng cơ sở dữ liệu theo chuẩn Quốc gia và thế giới ( ISOTC211), Địa tin học cơ bản (Viễn thám – GIS – GPS/GNSS); Địa tin học ứng dụng trong nghiên cứu địa lý – địa chất; Địa tin học ứng dụng trong nghiên cứu tai biến thiên nhiên; Quy hoạch lãnh thổ (Quy hoạch chuyên ngành và quy hoạch tổng thể); Địa tin học ứng dụng trong nghiên cứu Địa chất thủy văn, nghiên cứu biển, địa lý quân sự, địa lý y học...Tận tụy nghiên cứu, đến nay, ông đã hoàn thành một số đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước (Chủ nhiệm) và tham gia là thư ký khoa học một số đề tài cấp Nhà nước, chủ trì đề tài nhánh và tham gia nhiều đề tài cấp Nhà nước, tham gia chủ trì hàng chục đề tài khoa học cấp Bộ và tương đương (cấp ĐHQG, cấp Tỉnh). Nhiều đề tài đã và đang được sử dụng hiệu quả tại nhiều địa phương như: Sơn La, Hòa Bình, Lạng Sơn, Hà Giang, Quảng Ninh, Phú Yên, Ninh Thuận, Đà Nẵng. Có đề tài phục vụ cho an ninh quốc phòng như: Sử dụng công nghệ GIS mở đường tuần tra biên giới phía bắc, đường tây Thanh Hóa...
Trong công tác nghiên cứu khoa học, GS.TS. Nguyễn Ngọc Thạch đã hướng dẫn thành công nhiều Thạc sỹ khoa học, nhiều nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ, trong đó có nhiều NCS quốc tế ( Đức, Úc, Lào và Ấn Độ). Đồng thời, ông cũng đã công bố hàng chục bài báo khoa học trong nước và bài báo khoa học đăng tải trên các Tạp chí quốc tế uy tín. Ông là cộng tác viên của nhiều tạp chí khoa học trong nước và Quốc tế có uy tín. GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch hiện cũng là tác giả của nhiều cuốn sách, giáo trình được sử dụng làm tài liệu giảng dạy rộng rãi trong đào tạo ĐH, sau ĐH. Những công trình khoa học tiêu biểu của ông có thể kể đến như: Cuốn sách Địa Thông tin- Các nguyên lý cơ bản của viễn thám, Hệ thông tin địa lý và hệ thống định vị toàn cầu; Cuốn sách Địa tin học ứng dụng. Applied Geoinformatic; Đề tài“Tăng cương năng lực nghiên cứu, đào tạo về viễn thám và Hệ thống tin địa lý trong việc nghiên cứu, quản lý tai biến lũ lụt, lũ quét và trượt lở đất, nghiên cứu điển hình tại Vĩnh Phúc và Bắc Kạn”;Bài báo ISI được nhiều người tham khảo như:“Application of multimedia methodology for Investigation of karst water in highland region of Ha Giang Province, Viet Nam “(Enviromental Earth Sciences.Springer). Bài báo” Spatial pattern assessment of tropical forest fire danger at Thuan Chau area (VietNam)by using GIS – based advanced machine learning algorithms: A comparative study”; Bài báo:” Establishing an early warning system for flash floods in Hoang Su Phi district, Ha Giang Province, VietNam” (Ecological Informatics. ELSEVIER,);bài báo“Establishing an early warning system for flash floods in Hoang Su Phi District, Ha Giang Province, Vietnam”.( Singapore Journal of Tropical Geography )… Những đề tài khoa học của ông luôn được các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá cao vì tính hiệu quả khi áp dụng vào thực tiễn nghiên cứu cũng như giảng dạy, đào tạo.
Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội - nơi ghi dấu bao đóng góp, cống hiến đậm sâu của Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Thạch trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học.
Ngoài ra, GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch còn là tác giả của bằng sáng chế giải pháp hữu ích về: “Hệ thống cảnh báo sớm tai biến lũ quét sử dụng mạng lưới trạm khí tượng tự động chuyên dùng và hệ thống phần mềm GIS mã nguồn mở và công nghệ machine Learning, big data và AI”. Ông cũng tích cực chủ trì và tham gia xây dựng, phát triển nhiều chương trình đào tạo cấp ĐH, sau ĐH, chương trình nghiên cứu, ứng dụng Khoa học công nghệ của cơ sở giáo dục ĐH tại ĐH Khoa học Tự nhiên ( ĐHQG Hà Nội ), Học viện Khoa học Công nghệ ( Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam )…
Ghi nhận những đóng góp, cống hiến đáng trân trọng của GS.TS Nguyễn Ngọc Thạch ông đã vinh dự được Đảng trao tặng danh hiệu 50 năm tuổi Đảng. Với sự nghiệp đào tạo, nghiên cứu khoa học thầm lặng mà vinh quang, ông được lãnh đạo các Bộ, Ban ngành, lãnh đạo Đại học Quốc gia Hà Nội trao tặng nhiều phần thưởng cao quý cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen ý nghĩa.
