Nghệ An được đánh giá là vùng đất có vị trí địa lý - chính trị cực kỳ quan trọng, là trung tâm của khu vực Bắc Trung bộ.
Nghệ An còn có nguồn nhân lực trẻ giàu sức sáng tạo; có tiềm năng rất lớn về đất đai, có diện tích đất lâm nghiệp lớn; nhiều vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên vừa đẹp, vừa có tính đa dạng sinh học cao, có rừng và dược liệu phong phú… rất thích hợp để phát triển nông nghiệp quy mô lớn. Nhưng để sản xuất nông nghiệp phát triển nhanh, đạt hiệu quả cao và bền vững, vấn đề xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao đã và phải được quan tâm tập trung thực hiện với sự đầu tư và những giải pháp cụ thể…
Sản xuất trà xanh chất lượng cao ở huyện Anh Sơn
Trong những năm gần đây, nền kinh tế Nghệ An đã có bước phát triển tích cực, đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) bình quân giai đoạn 2016 - 2020 đạt 7,84%/năm. GRDP bình quân đầu người đến cuối năm 2020 đạt 44,34 triệu đồng. Cơ cấu ngành nông nghiệp đạt kết quả bước đầu, xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả quan trọng. Tốc độ tăng trưởng khu vực nông, lâm, ngư nghiệp bình quân giai đoạn 2016 - 2020 đạt 4,47%/năm… Những kết quả ấy là minh chứng cho những bước bứt phá trong phát triển kinh tế nói chung và nông nghiệp nói riêng.
Một định hướng đúng
Một vấn đề có tính thời đại: Ngày nay muốn nông nghiệp phát triển, nhất thiết phải đưa công nghệ cao (NNCNC) vào sản xuất. Đây cũng là định hướng phát triển đúng đắn của Chính phủ khi mà nhu cầu những sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn, chất lượng cao ngày càng tăng; trong khi đất dành cho nông nghiệp ngày càng thu hẹp bởi phát triển đô thị hóa. Đặc biệt, sự biến đổi khí hậu diễn ra ngày một phức tạp đang ngày càng đe dọa trực tiếp đến sản xuất truyền thống… Từ thực tế đó, phát triển mạnh NNCNC là định hướng mà ngành Nông nghiệp Nghệ An đã và đang hướng đến như một nhu cầu tất yếu. Mục tiêu là đưa tỷ trọng giá trị sản xuất NNCNC chiếm khoảng 15-20% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của tỉnh.
Trên thực tế, trong quá trình thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp, Nghệ An tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, khơi thông nguồn lực, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh bình đẳng, thông thoáng, thuận lợi; nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo điều hành và thực thi pháp luật; Thực hiện rà soát lại quy hoạch, chính sách nhằm thúc đẩy tạo ra những đột phá cho nông nghiệp; Có chính sách phù hợp thu hút được một số doanh nghiệp lớn đầu tư như: Tập đoàn TH, Vinamilk, FLC, Vingruop, Mường Thanh, Masan… Những điều đó đã trở thành nhân tố động lực tạo ra đột phá trong tái cơ cấu nông nghiệp. Cùng với đó, Tỉnh đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao từ khâu giống, công nghệ sản xuất, đến công tác quản lý. Nhờ vậy, tốc độ tăng trưởng bình quân toàn ngành nông nghiệp 5 năm (2015-2020) đạt 4,8%/năm, trong khi cả nước đạt khoảng 3,5%/ năm; đã nâng thu nhập bình quân trên toàn tỉnh xấp xỉ 90 triệu đồng/ha; Có nhiều điểm đã đạt 200 - 400 triệu/ha kể cả cây công nghiệp và rau quả. Đạt được những kết quả như vậy cũng một phần nhờ chuyển từ tư duy phát triển một nền nông nghiệp toàn diện sang tư duy phát triển nông nghiệp sạch, ứng dụng công nghệ cao trên nền tảng hiệu quả kinh tế theo nhu cầu thị trường.
Chú trọng xây dựng và lan tỏa mô hình NNCNC
Hiện tại, công nghệ sản xuất nông nghiệp tiên tiến đã được các doanh nghiệp, người dân Nghệ An tích cực triển khai áp dụng vào sản xuất, như: Công nghệ giống (của các nước châu Âu, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản…), công nghệ nhà kính hiện đại (của Isarel); công nghệ thông tin điều khiển tự động về tưới tiết kiệm nước, nhiệt độ, độ ẩm, dinh dưỡng, ánh sáng (của các nước Isarel, Đài Loan, Mỹ)… Nhiều mô hình NNCNC đã được các địa phương trong tỉnh tạo dựng và đang lan tỏa ngày một sâu rộng hơn.
Mô hình ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp không cần đất ở xã Nam Anh, huyện Nam Đàn đã chứng minh tính hiệu quả trong quá trình sản xuất, với hệ thống thủy canh hồi lưu, chuyên trồng các loại rau ăn lá. “Phương pháp trồng rau thủy canh có thể trồng nhiều vụ trong năm và trồng trái vụ, mỗi vụ rau chỉ 23 ngày là cho thu hoạch”.
Tại huyện Anh Sơn, được Sở Khoa học và Công nghệ Tỉnh đầu tư dự án “Hỗ trợ mô hình sản xuất và chế biến chè theo hướng VietGAP”, từ 10 ha chè trồng thử nghiệm theo hướng chè sạch ở Khe Giát, Cồn Tít, sau 12 năm, xã Hùng Sơn đã có trên 300 ha chè sản xuất theo hướng VietGAP với thị trường tiêu thụ rộng lớn. Cùng với đó, các mô hình trồng dưa lưới theo công nghệ hiện đại của Isarel ở thôn 2, xã Hội Sơn cũng cho hiệu quả cao với thương hiệu mang tên “Công ty TNHH Nông nghiệp xanh Kim Nhan”, có sản phẩm tiêu thụ tại nhiều thị trường khắp trong nước.
Cơ giới hóa Thu hoạch lúa trên cánh đồng xã Xuân Thành, huyện Yên Thành
Tại huyện Nghi Lộc, có “Mô hình công nghệ cao nông nghiệp sạch nhà kính khép kín Hùng Thanh” của gia đình anh Trần Mạnh Hùng ở xã Khánh Hợp. Mô hình gồm hệ thống nhà màng cùng với các hạng mục phụ trợ như trạm điều tiết tưới tự động nhỏ giọt công nghệ cao Israel, bể xử lý xơ dừa..., trồng dưa lưới, cà chua cho hiệu quả kinh tế cao. Ngoài dưa lưới, nông dân Nghi Lộc còn trồng dưa chuột Israel, hoa, rau, củ, quả các loại. Những cây trồng bằng công nghệ này đều đem lại thu nhập cao. Mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao còn tạo việc làm cho nhiều lao động, tiết kiệm nguồn nước tưới, đảm bảo an toàn về môi trường, sản phẩm cây trồng được người tiêu dùng ưa chuộng vì đạt chất lượng cao. Toàn huyện hiện có 6 xã sản xuất nông nghiệp có mô hình công nghệ cao với tổng diện tích 30.000 m2.
Huyện Yên Thành đến nay đã xây dựng được 15 mô hình sản xuất NNCNC. Điển hình là cơ sở sản xuất nấm giống và nấm thương phẩm bằng phương pháp an toàn sinh học của anh Phan Văn Linh ở xóm 4, thị trấn Yên Thành. Mô hình đã sản xuất thành công nhiều loại nấm giống cung ứng cho thị trường, đồng thời đứng ra bao tiêu toàn bộ sản phẩm nấm cho các cơ sở liên kết, góp phần làm nên thương hiệu nấm rơm Yên Thành. Anh Linh còn nghiên cứu và sản xuất thành công nấm đông trùng hạ thảo trong môi trường nhân tạo, một loại dược liệu quý, hiện đang được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Từ vụ xuân 2018, huyện Yên Thành đã liên kết với Tập đoàn TH mở rộng quy mô diện tích sản xuất lúa chất lượng cao QJ1 lên gần 1 ngàn ha ở 12 xã. Đây là giống lúa mới, hạt gạo đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, là nguyên liệu để chế biến các sản phẩm như: sữa gạo, bánh kẹo và gạo hàng hóa chất lượng cao phục vụ trong nước và xuất khẩu…
Để phát huy những kết quả đạt được, Ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghệ An cần tiếp tục thực hiện mạnh mẽ việc cơ cấu lại, xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, có giá trị gia tăng cao, phát triển bền vững và hiệu quả. Bên cạnh đó, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế nhằm thu hút nguồn đầu tư nước ngoài; phát triển thị trường, thúc đẩy xuất khẩu nông sản; Quản lý, bảo vệ và sử dụng các nguồn tài nguyên, môi trường bền vững, hiệu quả.
