Diễn đàn là kết quả cụ thể từ sáng kiến của Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc, được khởi xướng sau chuyến thăm Việt Nam vào tháng 2/2025. Sự kiện đã kết nối các nỗ lực quốc tế nhằm thúc đẩy hiệu quả thực thi Chương trình OCOP của Việt Nam và mở rộng phạm vi hợp tác thông qua sáng kiến “Bốn tốt hơn” của FAO: Sản xuất tốt hơn – Dinh dưỡng tốt hơn – Môi trường tốt hơn – Cuộc sống tốt hơn.
OCOP: Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ở nông thôn
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh: Tầm nhìn dài hạn của Việt Nam với OCOP là xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững, cạnh tranh và bao trùm, kết hợp giữa Nhà nước – doanh nghiệp – hợp tác xã – cộng đồng. Mô hình không chỉ thúc đẩy kinh tế mà còn lan tỏa tinh thần sáng tạo, tự chủ của cộng đồng nông thôn.
Tính đến tháng 6/2025, cả nước đã có 16.855 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó:
-72,8% đạt 3 sao,
-26,7% đạt 4 sao,
-126 sản phẩm đạt 5 sao – cấp quốc gia.
Các sản phẩm OCOP đều đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, bao bì thân thiện môi trường và phù hợp thị hiếu thị trường, góp phần gia tăng doanh thu và quy mô sản xuất cho các chủ thể.
Lần đầu tiên, diễn đàn đã mở ra không gian hợp tác thực chất giữa Việt Nam và nhiều quốc gia châu Phi – nơi các mô hình phát triển nông thôn đang tìm kiếm cách tiếp cận bền vững và bản địa hóa. Việt Nam với kinh nghiệm phong phú trong triển khai OCOP từ năm 2018 đến nay đã trở thành điểm sáng trong chia sẻ mô hình, công nghệ và chính sách cho các quốc gia đang phát triển.
Bà Beth Bechdol, Phó Tổng Giám đốc FAO, đánh giá: “Chương trình OCOP không chỉ là động lực kinh tế địa phương, mà còn là trụ cột chiến lược của phát triển nông thôn trong khu vực. Việc đa dạng hóa sản phẩm, tăng khả năng chống chịu và thúc đẩy chia sẻ tri thức là chìa khóa để châu Á và châu Phi cùng tiến về phía trước.”
FAO hiện đang triển khai phiên bản quốc tế hóa của mô hình OCOP – mang tên “Mỗi quốc gia một sản phẩm ưu tiên” – với mục tiêu hỗ trợ phát triển 56 sản phẩm nông nghiệp đặc trưng tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, Thái Lan, Ghana, Nigeria và Lào.
Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc trong thông điệp video gửi Diễn đàn nhấn mạnh: “Thông qua hợp tác ba bên – quốc gia OCOP đi trước, quốc gia đang phát triển và FAO – chúng ta có thể cùng biến những thách thức tại châu Phi thành cơ hội. Cùng nhau, chúng ta xây dựng mạng lưới lương thực – thực phẩm xanh, minh bạch và bền vững.”
Tại Việt Nam, mô hình hợp tác công – tư – cộng đồng đang được đề xuất thí điểm nhằm huy động hiệu quả nguồn lực tài chính, công nghệ và tri thức bản địa để phát triển sản phẩm OCOP, đặc biệt chú trọng đến các nhóm yếu thế như phụ nữ, người cao tuổi, dân tộc thiểu số và người khuyết tật.
Khoa học và truy xuất nguồn gốc: Động lực mới cho OCOP
FAO hiện đang hợp tác với các trung tâm đổi mới hàng đầu châu Á – Thái Bình Dương để:
- Phát triển công nghệ truy xuất nguồn gốc địa lý – môi trường cho sản phẩm nông nghiệp đặc biệt (SAP),
- Ứng dụng khoa học dinh dưỡng để tạo ra thực phẩm phù hợp với từng nhóm tuổi, khẩu vị và văn hóa,
- Hỗ trợ đưa SAP vào các thị trường quốc tế chính thống, nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia.
OCOP không chỉ là một mô hình phát triển sản phẩm – mà đang trở thành công cụ chiến lược trong xây dựng nông thôn mới hiện đại, hội nhập, giàu bản sắc và phát triển bền vững.
