Du khách trải nghiệm tại Cồn Sơn - Ảnh: TL
Với lợi thế đặc trưng của vùng sông nước, miệt vườn trù phú cùng đời sống văn hóa – tinh thần phong phú của cư dân Nam Bộ, Cần Thơ được đánh giá là địa phương giàu tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng. Tại nhiều khu vực, người dân đã chủ động xây dựng các mô hình du lịch gắn với nghề truyền thống và không gian sinh thái, tạo nên dấu ấn riêng cho đất Tây Đô.
Từ những bè cá nuôi thương phẩm ở cồn Sơn, ông Lý Văn Bảy đã sáng tạo nên một mô hình độc đáo – “bảo tàng cá” giữa sông nước. Trên diện tích gần một héc-ta mặt nước, hàng chục bè cá được nuôi thả với nhiều loài khác nhau, trong đó có không ít loài quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Mỗi bè cá đều được gắn bảng tên, thông tin chú thích để du khách dễ dàng tìm hiểu. Không dừng lại ở đó, ông Bảy còn xây dựng khu trưng bày hình ảnh, mô hình, tư liệu về các loài cá, tạo thành điểm tham quan hấp dẫn. Không chỉ vậy, ông Bảy còn mở rộng trải nghiệm bằng cách kết nối với các vườn cây, hộ dân trên cù lao, hình thành chuỗi hoạt động du lịch cộng đồng gắn với đời sống sông nước. Nhờ vậy, người dân có thêm sinh kế, đồng thời góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa bản địa gắn bó lâu đời với dòng sông Hậu.
Không chỉ cồn Sơn, cù lao Tân Lộc – nơi được người dân ví von là “hòn đảo ngọt của đất Tây Đô” cũng đang từng bước khẳng định hướng đi du lịch cộng đồng. Tân Lộc nổi bật với hệ thống vườn cây ăn trái xanh tốt. Người dân nơi đây khéo léo kết hợp sản xuất nông nghiệp với làm du lịch, tạo nên những trải nghiệm gần gũi như lưu trú homestay, tham quan nhà cổ, thưởng thức trái cây và các món ăn dân dã đậm chất miền Tây.
Bên cạnh du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống cũng là hướng đi được Cần Thơ quan tâm khai thác. Làng nghề hủ tiếu Cái Răng – từng là sản phẩm thủ công đặc trưng đã có thời điểm đứng trước nguy cơ mai một do áp lực cạnh tranh của thị trường. Trước thực tế đó, nhiều hộ dân đã chủ động kết hợp sản xuất với hoạt động du lịch. Các lò hủ tiếu được quy hoạch thành điểm tham quan, trải nghiệm làng nghề. Du khách không chỉ được giới thiệu quy trình sản xuất mà còn trực tiếp tham gia các công đoạn làm hủ tiếu. Việc liên kết với các đơn vị lữ hành, đưa làng nghề vào tuyến tham quan sau chợ nổi Cái Răng, cùng với sự sáng tạo các sản phẩm mới như “hủ tiếu đa sắc”, “pizza hủ tiếu” đã góp phần làm mới và tăng sức hút cho điểm đến.
Cầu đi bộ Cần Thơ - Ảnh: TL
Thời gian qua, TP Cần Thơ cũng đã tập trung hỗ trợ người dân nâng cao nhận thức, đào tạo kỹ năng phục vụ, chuẩn hóa sản phẩm du lịch và tăng cường kết nối với doanh nghiệp lữ hành. Những giá trị bản địa sẵn có đang từng bước được “đánh thức”, tạo nên các trải nghiệm chân thực và giàu bản sắc cho du khách.
Dù ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực, du lịch cộng đồng ở Cần Thơ vẫn đối mặt với không ít thách thức. Nhiều mô hình còn nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết trong không gian và chuỗi sản phẩm; nội dung trải nghiệm giữa các điểm đến còn trùng lặp. Chất lượng nguồn nhân lực là hạn chế kéo dài, khi phần lớn người dân làm du lịch dựa trên kinh nghiệm, thiếu kỹ năng chuyên môn, ngoại ngữ, quản trị và marketing. Hạ tầng kỹ thuật tại một số điểm đến cũng chưa đáp ứng yêu cầu, ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách.
Trong giai đoạn 2026–2030, thành phố xác định tập trung bảo tồn, khôi phục các nghề và làng nghề truyền thống có nguy cơ mai một, gắn với phát triển du lịch; đồng thời thu hút đầu tư hoàn thiện hạ tầng, đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm, phát huy các giá trị văn hóa nông thôn và trải nghiệm du lịch làng nghề. Đồng thời, để du lịch cộng đồng phát triển hiệu quả và bền vững, Cần Thơ cần cách tiếp cận đồng bộ. Nhà nước giữ vai trò định hướng, quy hoạch, đầu tư hạ tầng và đào tạo nguồn nhân lực; doanh nghiệp kết nối thị trường, xây dựng tour tuyến; còn người dân là chủ thể sáng tạo, gìn giữ và lan tỏa giá trị bản địa. Đề cao việc Doanh nghiệp hỗ trợ quảng bá, xây dựng sản phẩm, nhưng chính người dân địa phương mới là linh hồn của du lịch cộng đồng. Khi các bên cùng nhìn thấy lợi ích lâu dài, chất lượng dịch vụ sẽ được nâng cao, bản sắc văn hóa cũng được bảo tồn và phát triển bền vững./.
