Việc nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện (2023) không chỉ phản ánh sự tin cậy chính trị ngày càng cao giữa hai quốc gia, mà còn khẳng định vai trò của Việt Nam như một đối tác chủ động, có trách nhiệm trong cấu trúc kinh tế - an ninh khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Những trụ cột hợp tác mới – từ công nghệ cao, chuyển đổi số đến đổi mới sáng tạo và giáo dục – đang mở ra giai đoạn phát triển sâu sắc, định hình tương lai quan hệ Việt – Mỹ trên nền tảng lợi ích song trùng và tầm nhìn dài hạn vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.
Ba thập kỷ bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ: Hợp tác thực chất trên nền tảng lòng tin và tầm nhìn chiến lược
Từ thời khắc mang tính bước ngoặt ngày 12/7/1995 – khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao – Việt Nam và Hoa Kỳ đã mở ra một hành trình chưa từng có trong lịch sử: từ cựu thù trở thành đối tác chiến lược toàn diện. Quan hệ hai nước, qua ba thập kỷ, ngày càng được củng cố trên nền tảng lòng tin, sự tôn trọng và hợp tác thực chất, toàn diện và bền vững.
Sau khi thiết lập Đối tác toàn diện năm 2013, hai nước đã nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9/2023, với tầm nhìn "vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững". Một trong những nền tảng cốt lõi tạo nên sự phát triển ấy là nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh – từ rà phá bom mìn, xử lý dioxin, đến tìm kiếm người mất tích. Đây không chỉ là hoạt động nhân đạo, mà còn là biểu tượng mạnh mẽ của tiến trình hòa giải giữa hai dân tộc.
Kinh tế tiếp tục là điểm sáng trong quan hệ song phương. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 200 lần kể từ năm 1995, đạt 132 tỷ USD vào năm 2024, đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ tám của Hoa Kỳ. Sự hiện diện của các tập đoàn hàng đầu thế giới như Apple, Intel, Boeing… không chỉ cho thấy sự tin tưởng vào môi trường đầu tư của Việt Nam, mà còn khẳng định vị thế ngày càng nổi bật của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Song song với đó, hợp tác giáo dục, giao lưu nhân dân và đổi mới sáng tạo tiếp tục được đẩy mạnh. Việt Nam hiện là quốc gia ASEAN có số lượng sinh viên lớn nhất đang học tập tại Mỹ. Các chương trình trao đổi học giả, nghiên cứu và đào tạo tiếng Anh trong lĩnh vực STEM, cùng với các sáng kiến như Quỹ Công nghệ – An ninh – Đổi mới quốc tế (ITSE) đang mở ra những hướng đi mới trong hợp tác công nghệ cao, bao gồm bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.
Theo Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Dũng, quan hệ song phương đang phát triển không chỉ về chiều rộng hợp tác mà còn về chiều sâu tin cậy. Trong giai đoạn tới, các trụ cột chiến lược – gồm kinh tế số, công nghệ cao, quốc phòng, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực – sẽ đóng vai trò then chốt trong việc đưa quan hệ hai nước lên tầm cao mới.
Tại Washington D.C, ba cựu Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam – Michael Michalak, Ted Osius và Daniel Kritenbrink – đã cùng tham gia tọa đàm kỷ niệm 30 năm bình thường hóa quan hệ, chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về chặng đường đã qua. Cả ba đều nhất trí rằng chính thiện chí, sự kiên định và cam kết chung về một tương lai tốt đẹp hơn đã giúp hai quốc gia vượt qua khác biệt lịch sử để xây dựng một mối quan hệ hợp tác chiến lược, mang tính toàn cầu.
Cựu Đại sứ Kritenbrink nhấn mạnh, các chương trình nhân đạo sau chiến tranh chính là nền móng đầu tiên để xây dựng lòng tin. Ông Michalak đề cao hợp tác giáo dục và đổi mới sáng tạo, trong khi ông Osius nhấn mạnh vai trò của Việt Nam như một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu – nhờ hội nhập kinh tế, áp dụng công nghệ mới và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Hành trình từ quá khứ đối đầu đến hợp tác chiến lược không chỉ là minh chứng cho năng lực ngoại giao đặc biệt của cả hai quốc gia, mà còn là câu chuyện truyền cảm hứng về khả năng kiến tạo tương lai trên cơ sở hòa giải, hiểu biết và cùng phát triển.
Quan hệ Việt – Mỹ sau 30 năm không còn là biểu tượng của một quá trình “bình thường hóa”, mà đã trở thành khuôn mẫu của đối tác chiến lược thực chất – với tầm nhìn dài hạn, vì hòa bình, thịnh vượng khu vực và lợi ích chung của hai dân tộc trong kỷ nguyên số.
