Việc nhận diện và phản bác các quan điểm này là cần thiết để bảo vệ định hướng cải cách đúng đắn, tăng cường đồng thuận và khẳng định tính minh bạch, vì lợi ích chung của một chủ trương lớn mang tầm chiến lược.
Ảnh minh họa - TL
Lý luận vững chắc, thực tiễn rõ ràng, bác bỏ mọi xuyên tạc về sáp nhập hành chính
Trên phương diện lý luận, tư tưởng xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu quả đã được đặt nền móng vững chắc trong Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Lênin từng nhấn mạnh rằng, bộ máy hành chính nếu không được kiểm soát và tổ chức hợp lý sẽ trở thành gánh nặng cho xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ, việc tổ chức bộ máy phải dựa trên nguyên tắc gần dân, vì dân, lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo chủ yếu. Đây là cơ sở tư tưởng sâu sắc định hướng cho việc sáp nhập địa giới hành chính ở nước ta hiện nay. Từ thực tiễn, có thể thấy rõ hiệu quả tích cực của quá trình sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính. Việc mở rộng địa giới hành chính Hà Nội năm 2008, thành lập TP. Thủ Đức năm 2020 hay tái cấu trúc cấp huyện, cấp xã tại Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Ninh... đều đã mang lại nhiều chuyển biến tích cực. Không chỉ góp phần tinh giản đầu mối tổ chức, tiết kiệm ngân sách, các mô hình này còn tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội, thúc đẩy cải cách hành chính và nâng cao chất lượng dịch vụ công.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn xuất hiện một số quan điểm phiến diện cho rằng sáp nhập chỉ mang tính hình thức, không tạo ra thay đổi thực chất. Đây là cách tiếp cận thiếu khách quan và không phản ánh đúng bản chất cải cách. Trên thực tế, sau sáp nhập, nhiều địa phương đã tái cấu trúc hệ thống quản lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa nền hành chính, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Những kết quả này cho thấy sáp nhập không chỉ là thay đổi ranh giới hành chính, mà còn là bước đi thiết thực nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Nhận diện và phản bác các luận điểm sai trái
Một trong những quan điểm sai lệch thường được nêu ra là cho rằng sáp nhập địa giới hành chính sẽ dẫn tới việc “xóa nhòa bản sắc văn hóa địa phương”. Trên thực tế, bản sắc văn hóa không phụ thuộc vào ranh giới hành chính, mà được nuôi dưỡng trong đời sống cộng đồng, các thiết chế văn hóa như đình, chùa, nhà văn hóa, lễ hội truyền thống và phong tục tập quán. Khi được tổ chức tốt, sáp nhập không những không làm mai một văn hóa, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa địa phương ở quy mô lớn hơn, hiệu quả hơn. Cùng với đó, lo ngại về sự bất tiện trong tiếp cận dịch vụ công cũng không có cơ sở vững chắc trong bối cảnh chính phủ điện tử và dịch vụ công trực tuyến đang phát triển mạnh mẽ. Người dân hiện nay được thụ hưởng các dịch vụ công thuận tiện, minh bạch hơn so với trước đây, qua đó từng bước xây dựng chính quyền số hiện đại, gần dân, vì dân.
Đáng chú ý, một số luận điệu mang tính xuyên tạc còn cho rằng việc sáp nhập là nhằm phục vụ “lợi ích nhóm”. Đây là sự suy diễn chủ quan, thiếu cơ sở thực tiễn và không phù hợp với quy trình cải cách hiện hành. Việc sắp xếp, sáp nhập luôn được thực hiện công khai, minh bạch, tuân thủ quy định pháp luật, có sự tham gia giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và ý kiến rộng rãi của nhân dân. Do đó, những nghi ngờ mang tính quy chụp cần được nhận diện rõ và phản bác kịp thời nhằm bảo vệ tính chính danh, minh bạch của chủ trương. Cũng có quan điểm cho rằng sáp nhập làm suy giảm dân chủ cơ sở do số lượng đại biểu hoặc đơn vị hành chính giảm. Tuy nhiên, bản chất của dân chủ không nằm ở số lượng mà ở chất lượng thực thi quyền lực và khả năng người dân tham gia thực chất vào quá trình quyết định, giám sát, phản biện. Khi bộ máy tinh gọn, hiệu lực, dân chủ sẽ được đảm bảo một cách thiết thực và bền vững hơn.
Bảo đảm tính bền vững trong sáp nhập địa giới hành chính: Yêu cầu đồng bộ cải cách và tăng cường đồng thuận xã hội
Để bảo đảm tính bền vững trong thực hiện chủ trương sáp nhập địa giới hành chính, cần đặt quá trình này trong tổng thể cải cách tổ chức bộ máy nhà nước. Sáp nhập không thể tách rời khỏi các trụ cột đổi mới hành chính như hiện đại hóa phương thức quản trị, xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số và cải cách chế độ công vụ. Đồng thời, việc thiết kế chính sách truyền thông cần được đẩy mạnh nhằm giải thích thấu đáo chủ trương, giảm thiểu tâm lý hoài nghi và tăng cường sự đồng thuận từ cơ sở. Một yếu tố không kém phần quan trọng là nâng cao hiệu quả của các cơ chế giám sát, phản biện và giải trình trong suốt quá trình triển khai, nhằm bảo đảm minh bạch, công khai, củng cố niềm tin xã hội và huy động sự tham gia tích cực của người dân. Khi cải cách được thực hiện đồng bộ và có sự ủng hộ rộng rãi, chủ trương sáp nhập không chỉ đúng về định hướng mà còn vững chắc trong tổ chức thực hiện.
Tóm lại, sáp nhập đơn vị hành chính là một chủ trương lớn, đúng đắn và phù hợp với yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước trong giai đoạn phát triển hiện nay. Chủ trương này không chỉ có cơ sở lý luận vững chắc mà còn được kiểm nghiệm qua thực tiễn cải cách hành chính ở nhiều địa phương, cho thấy hiệu quả rõ nét về tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý, cải thiện chất lượng phục vụ nhân dân và phát huy nguồn lực phát triển. Việc nhận diện và phản bác các luận điểm sai trái, phiến diện xung quanh quá trình này không chỉ nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, mà còn góp phần củng cố sự đồng thuận xã hội, giữ vững tính chính danh của cải cách và thúc đẩy tiến trình xây dựng nền hành chính hiện đại, kiến tạo, vì dân. Đây là điều kiện quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước nhanh, bền vững và bao trùm trong bối cảnh mới.
TS Nguyễn Trung Thành và cộng sự
