Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24/9/2010 của Chính phủ và được luật hóa tại Luật Lâm nghiệp năm 2017. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) ra đời nhằm khuyến khích việc bảo vệ, duy trì và phát triển các dịch vụ môi trường mà rừng cung cấp, đặc biệt là các khu vực rừng đầu nguồn và rừng phòng hộ như: (1) Bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bồi lắng lòng hồ, lòng sông, lòng suối; (2) Điều tiết, duy trì nguồn nước cho sản xuất và đời sống xã hội; (3) Hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng; giảm phát thải khí nhà kính từ hạn chế mất rừng và suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, tăng trưởng xanh; (4) Bảo vệ, duy trì vẻ đẹp cảnh quan tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng cho kinh doanh dịch vụ du lịch; (5) Cung ứng bãi đẻ, nguồn thức ăn, con giống tự nhiên, nguồn nước từ rừng và các yếu tố từ môi trường, hệ sinh thái rừng để nuôi trồng thủy sản và đây cũng là tiền đề để Việt Nam tham gia thực hiện sáng kiến REDD+ từ năm 2016.
Quỹ BVPTR phối hợp cùng kiểm lâm kiểm tra rừng cung ứng DVMTR
Tại Nghệ An, chính sách chi trả DVMTR được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh xác định là nhiệm vụ trọng tâm, tập trung triển khai thực hiện từ năm 2011. Đây là chính sách mới, thực hiện tốt chính sách sẽ tạo nguồn lực tài chính khá lớn ngoài ngân sách, mang tính ổn định phục vụ cho công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng. Từ đó cũng huy động được nguồn nhân lực lớn trong xã hội tham gia bảo vệ rừng, góp phần cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân, đặc biệt là góp phần quan trọng cho công cuộc xây dựng nông thôn mới của các địa phương. Diện tích rừng được thụ hưởng chính sách chi trả DVMTR cũng ngày càng mở rộng, rừng được bảo vệ tốt hơn, tình trạng vi phạm lâm luật được giảm dần qua các năm… Qua đó duy trì độ che phủ của rừng, nâng cao chất lượng rừng, góp phần cải thiện môi trường và mở ra cho chúng ta nhiều cơ hội tham gia thị trường các-bon mà Việt Nam đã tham gia thực hiện sáng kiến REDD+ từ năm 2016 đến năm 2019 và Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ, gọi tắt là ERPA đã được ký vào ngày 20/10/2020 giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển quốc tế với lượng giảm phát thải gồm 10,3 triệu tấn CO2 và lượng giảm phát thải bổ sung nếu có (tối đa 5 triệu tấn CO2), tương ứng với tổng số tiền là 51,5 triệu đô la Mỹ.
Quỹ BVPTR phối hợp Bưu điện- Hạt Kiểm lâm trả tiền DVMTR tại thôn bản
Hiện nay, song song với thực hiện chính sách chi trả DVMTR, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Nghệ An cũng đang tích cực thực hiện tốt ERPA. Đây là một cột mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập thị trường các-bon quốc tế của Việt Nam. Thỏa thuận này giúp xây dựng và vận hành hệ thống MRV (đo đạc – báo cáo – thẩm định) một cách chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó là củng cố hệ thống kiểm kê và giám sát rừng, xây dựng năng lực quản trị các-bon ở cấp địa phương và trung ương, từng bước hoàn thiện thị trường carbon trong nước. Từ đó góp phần tăng tính minh bạch, đáng tin cậy của dữ liệu – yếu tố then chốt để tham gia thị trường các-bon quốc tế… Từ đó, chúng ta có thể khẳng định “ thực hiện tốt chính sách chi trả DVMTR chính là tiền đề cho việc hội nhập thị trường carbon quốc tế”.
Đoàn công tác Ngân hàng thế giới làm việc tại Quỹ BVPTR tỉnh Nghệ An
Mặc dù là một quốc gia đang phát triển nhưng Việt Nam đang từng bước hội nhập thị trường các-bon như một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xanh, ứng phó biến đổi khí hậu và thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng không vào năm 2050./.
PV và Quỹ BVPTR (thực hiện)
