Những đóng góp của TS.Ngô Hữu Hải đã góp phần quan trọng bảo vệ và phát triển ngành Công nghiệp dầu khí, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam. Nhân dịp Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), PV Tạp chí Việt Nam hội nhập đã có dịp trao đổi, phỏng vấn TS. Ngô Hữu Hải để hiểu thêm về chặng đường nỗ lực, phấn đấu và những thành tựu ý nghĩa ông đã dành trọn tâm huyết cống hiến cho quê hương, đất nước.
TS. Ngô Hữu Hải – Chủ tịch Hội Dầu khí Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Tổng Giám đốc Chi nhánh Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông (BIENDONG POC), nguyên Tổng Giám đốc Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP), thành viên Hội đồng trường ĐH Bách khoa (ĐHQG Tp. Hồ Chí Minh)
PV: Chào TS. Ngô Hữu Hải, anh có thể chia sẻ một chút về cơ duyên đã đưa anh đến với lĩnh vực nghiên cứu và khai thác dầu khí ?
TS. Ngô Hữu Hải: Tôi sinh ra và lớn lên trên quê hương Diễn Xuân, Diễn Châu - nay là xã Xuân Tháp - tỉnh Nghệ An – một trong những mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi giàu truyền thống hiếu học, lịch sử và cách mạng của cả nước. Các bậc tiền nhân trong dòng họ Ngô công thần Lý Trai, xã Diễn Kỷ, Diễn Châu, Nghệ An của tôi nổi tiếng với tinh thần khổ học thành tài thể hiện cho ý chí, nghị lực và sự hiếu học của người dân xứ Nghệ bao đời nay với câu đối: “ Sáng khoai, trưa khoai, tối khoai - Khoai ba bữa- Ông đỗ, cha đỗ, cháu đỗ- đỗ cả nhà”. Trong 82 Bia đá ở Văn miếu Quốc tử giám Hà Nội, gia tộc tôi có 4 Bia ghi 5 đời đỗ Tiến sỹ liên tục, trong đó có 1 Bia ghi 2 cha con đồng khoa Tiến sỹ. Gia đình tôi có cả bố và mẹ đều là những cán bộ công chức nhà nước. Truyền thống quê hương, dòng họ và gia đình và tinh thần hiếu học là nền tảng, động lực thôi thúc tôi phấn đấu không ngừng trong sự nghiệp sau này. Vượt qua những cái lạnh thấu xương của mùa đông khắc nghiệt, cái nóng như đổ lửa của mùa hè gió lào, hàng ngày tôi thường xuyên cùng bạn bè đi bộ 18 km để theo học cấp 3 trường huyện, nhưng chưa một ngày nghỉ học. Dù cuộc sống có khắc nghiệt ra sao, tôi vẫn luôn chăm chỉ, cần mẫn miệt mài, vượt nắng, mưa và bão gió để tìm kiếm tri thức. Và chính từ mảnh đất cằn khô bỏng rát gió Lào, trời chưa nắng đã hạn, chưa mưa đã ngập lụt và chưa đông đã lạnh cắt da cắt thịt ấy đã hun đúc trong tôi ý chí, nghị lực, bản lĩnh vượt lên chính mình để tạo dựng tương lai. Sau này, tôi quyết định lựa chọn con đường chinh phục tri thức trong một lĩnh vực hoàn toàn mới, đầy thách thức – công nghệ khai thác dầu khí - một lĩnh vực chuyên môn hẹp rất đặc thù, rât mới và nhiều hiểm nguy của ngành công nghiệp Dầu khí.
Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành Công nghệ khai thác Dầu khí thuộc Khoa Dầu khí, tôi may mắn bắt đầu khởi nghiệp ở Liên doanh Dầu khí Việt Nga “Vietsovpetro” với chức danh công nhân khai thác dầu khí bậc 4/6 – một khởi đầu khiêm nhường nhưng là nền móng vững chắc cho hành trình sau này. Thời điểm ấy, ngành dầu khí Việt Nam còn rất non trẻ, thiếu thốn mọi thứ, cả công nghệ lẫn kinh nghiệm, nhưng tôi luôn hăng hái lao vào công việc với tinh thần học hỏi và trách nhiệm. Dưới cái nắng hầm hập cháy da trên các giàn khai thác, với gió biển mặn mòi và những ca làm việc kéo dài 12 giờ, tôi vẫn miệt mài chăm chỉ, cần mẫn làm việc với các chuyên gia nước ngoài như: Azetbaizan, Nga, Anh, Mỹ,..., tích luỹ kinh nghiệm từ thực tế và tích cực tham gia học tập nâng cao trình độ về quản trị, về khoa học công nghệ. Nhờ đó, rất may mắn tôi được lãnh đạo cử đi học tập tu nghiệp ở Cộng hòa Liên bang Nga, Trường đại học Harvard Kennedy School - Mỹ, Trường đại học Heriot Watt Edinbua - Vương quốc Anh,… tôi cũng tham gia giảng dạy ở Trường ĐH Mỏ Địa chất, ĐH Bách khoa Tp. Hồ Chí Minh. Với kinh nghiệm dày dạn được tích lũy, tôi là một trong 10 người thành lập nên khoa Kỹ thuật Dầu khí của trường ĐH Bách khoa Tp. Hồ Chí Minh cách đây 32 năm và dần khẳng định mình qua từng bước tiến trên con đường sự nghiệp.
TS. Ngô Hữu Hải nhận bằng Xác lập Kỷ lục do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VIETKINGS trao tặng cho BIENDONG POC.
PV: Làm việc, nghiên cứu nhiều năm trong lĩnh vực Công nghệ Dầu khí vốn đặc thù hẹp và nhiều hiểm nguy, hẳn anh đã phải đương đầu với những thời khắc cam go và khắc nghiệt ? Mong anh cho biết thêm về những kỷ niệm, dấu ấn đáng nhớ đạt được trong sự nghiệp ?
TS. Ngô Hữu Hải: Chắt chiu từng giọt dầu từ lòng đại dương, nâng niu và trân trọng những gì mà mẹ biển khơi đã ban tặng, tôi cùng các đồng nghiệp đã sống và làm việc trên các giàn khai thác dầu khí ngoài Biển đông suốt một thập kỷ. Xa đất liền, xa người thân, chúng tôi quyết tâm bám trụ ở những cụm giàn khai thác giữa biển khơi, nơi vùng nước sâu và bão táp. Ngành dầu khí, đặc biệt là khai thác dầu khí ngoài biển khơi, thường được ví như công việc "ăn cơm trần gian, làm việc âm phủ", luôn luôn đối mặt với những thử thách khắc nghiệt, nơi chỉ có những người có bản lĩnh, trí tuệ sắc bén, yêu ngành yêu nghề, đam mê công nghệ và một tinh thần thép mới có thể đứng vững và phát triển. Để tìm được các vỉa dầu sâu dưới lòng đất, ở độ sâu 3000 đến 7000m, với độ chính xác chỉ trong phạm vi 1,0 mét,… thật giống như việc “mò kim đáy biển”, những người làm dầu khí như tôi phải luôn luôn đối mặt với nguy hiểm rủi ro: cháy nổ, với nhiệt độ cao, và áp suất cực kỳ cao. Công việc ấy không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn phải là người có bản lĩnh, trí tuệ, sự kiên trì không mệt mỏi dưới cái nắng thiêu đốt, gió biển mặn mòi, và những ca làm việc kéo dài đến 12 giờ, chỉ có 30 phút nghỉ giữa ca. Tuy nhiên,“Lửa thử vàng, gian nan thử sức”, chính trong những tháng ngày đó, tôi đã khẳng định được bản lĩnh của mình, làm nên một phần không thể thiếu trong lịch sử ngành dầu khí Việt Nam. Tôi vinh dự là một trong số ít Người Dầu khí được trực tiếp chứng kiến những khoảnh khắc lịch sử quan trọng của ngành dầu khí Việt Nam – khi những thùng dầu thương mại đầu tiên từ mỏ Bạch Hổ được khai thác vào 9:30 phút ngày 26/6/1986 tại giàn Khai thác MSP-1. Đây là thời điểm nền kinh tế Việt Nam chúng ta đang vô cùng khó khăn do Mỹ cấm vận và mới bắt đầu đổi mới chuyển mình từ nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, và mỗi đồng Đô la ngoại tệ thu được từ xuất khẩu dầu khí ở thời điểm đó đều vô cùng quý giá. Sự kiện ngày 06/9/1988 khai thác những tấn Dầu thương mại đầu tiên từ tầng móng phong hóa của mỏ Bạch Hổ,…Mỏ Dầu Bạch Hổ không chỉ đã cung cấp hơn 250 triệu tấn dầu, hơn 30 tỷ mét khối khí và hàng triệu tấn condensate, doanh thu đạt hơn 90 tỷ Đô la Mỹ mà còn thay đổi hoàn toàn lý thuyết về cấu tạo địa chất mỏ dầu khí thế giới khi tìm thấy dầu khí trong tầng đá móng, với sản lượng cực kỳ lớn, sự kiện này đã mở ra một hướng đi mới cho công tác thăm dò và khai thác Dầu khí tại Việt Nam và thế giới.
Những năm tháng sống và làm việc trên các giàn khoan khai thác giữa biển đông không chỉ tôi luyện bản lĩnh, ý chí, tinh thần kiên cường của chúng tôi, mà còn mở ra cơ hội học tập, nghiên cứu và áp dụng những công nghệ tiên tiến nhất vào sản xuất kinh doanh. Điển hình là mỏ Đại Hùng, nơi mà trước đây Tập đoàn dầu khí Việt Nam mua lại của nhà thầu nước ngoài Petronas Carigali với giá 01 Đô la Mỹ và đây là mỏ dầu, với công nghệ khai thác ngầm, hiện đại tiên tiến nhưng phức tạp nhất ở Việt Nam, và bị đánh giá là không khả thi về sản lượng khai thác cũng như về mặt kinh tế. Tuy nhiên dưới sự lãnh đạo quyết liệt dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của tôi và các đồng nghiệp, mỏ Đại Hùng đã khắc phục mọi khó khăn thách thức, tìm ra nhiều vỉa dầu mới, nhiều mỏ mới và đã khai thác an toàn liên tục trong 26 năm qua (1999-2025) với sản lượng hơn 70 triệu thùng dầu thô, hàng tỷ mét khối khí mang về doanh thu gần 5 tỷ USD – một con số ấn tượng. Trong vai trò Tổng Giám đốc lãnh đạo các Công ty liên doanh dầu khí như Hoàn Vũ JOC và Hoàng Long JOC, tôi đã góp sức đã đưa các mỏ Cá Ngừ Vàng và mỏ Tê Giác Trắng vào khai thác vượt tiến độ, tiết kiệm hàng trăm triệu USD nhờ những cải tiến kỹ thuật và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Khi giữ chức Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) với 52 Công ty và dự án trên khắp thế giới như Mỹ, Cuba, sa mạc Shara Algieria, Malaysia… tôi tiếp tục chèo lái doanh nghiệp vượt qua những thách thức của thị trường năng lượng toàn cầu khi giá Dầu thô giảm từ 100 USD/thùng xuống chỉ còn 16 USD/thùng,... Đó vẫn chưa phải là tất cả. Khi lãnh đạo Biển Đông POC, tôi đã dẫn dắt Công ty đạt được những cột mốc mới. Tại cụm giàn Hải Thạch – Mộc Tinh, BIENDONG POC không chỉ đạt những kỷ lục về sản lượng khai thác mà còn vận hành với tỷ lệ thời gian hoạt động hệ thống công nghệ liên tục lên tới 99,99%, vượt xa các tiêu chuẩn thế giới (94%). Dự án này không chỉ mang lại nguồn lợi lớn cho nền kinh tế mà còn khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Việt Nam, làm rạng danh một thế hệ những người Dầu khí kiên cường, sáng tạo và luôn vì sự nghiệp chung của đất nước. Rất vui và tự hào khi tôi cũng chính là tác giả của ý tưởng và tổ chức "Lễ chào cờ xa đất liền nhất trên Biển Đông"đã được Trung ương Hội Kỷ lục gia Việt Nam trao Kỷ lục Việt Nam năm 2020, và bài hát “ Biển Đông tung bay Quốc kỳ” do nhạc sỹ Trương Quý Hải sáng tác ca ngợi người Dầu khí Việt Nam.
PV: Nhiều thế hệ đồng nghiệp và báo chí đã ví anh là “Tiến sĩ 4.0" của ngành Dầu khí, lý do của tên gọi trên là gì, thưa anh ?
TS. Ngô Hữu Hải: (Cười) Tôi rất vui khi vẫn hay nghe mọi người gọi tôi như vây. Có lẽ, biệt danh "Tiến sĩ 4.0" của tôi đến từ những nỗ lực vượt bậc trong việc tiên phong áp dụng chuyển đổi số, Trí tuệ nhân tạo AI vào ngành dầu khí. Ngay từ năm 2017, khi tôi còn làm CEO ở PVEP ngày 17/10/2017, tôi đã ký: Hợp tác nghiên cứu phát triển Khoa học công nghệ chuyển đổi số trong lĩnh vực thăm dò và khai thác dầu khí giữa PVEP và FPT, và tại Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông (BIENDONG POC) chuyển đổi số toàn bộ hệ thống đã trở thành biểu tượng tiêu biểu cho ứng dụng công nghệ 4.0 trong quản trị và sản xuất từ 2019. Tôi không chỉ là người dẫn đầu trong việc triển khai các hệ thống quản lý hiện đại như bảo trì tiên đoán (PdM) và trí tuệ nhân tạo- AI, mà còn là người khai phá những con đường mới, giúp Công ty tiết kiệm hàng trăm triệu USD, nâng cao hiệu quả công việc và giảm thiểu rủi ro trong quá trình vận hành. Dường như, trong con người tôi bên cạnh sự nghiêm khắc, bản lĩnh và tinh thần thép ấy, lại luôn ẩn chứa một trái tim nhiệt huyết, nhiều khát khao sáng tạo và đổi mới với quyết tâm: “ngày hôm nay phải mới hơn, tốt hơn ngày hôm qua”. Chính nhờ vậy, tôi đã truyền cảm hứng cho toàn thể cán bộ, công nhân viên của BIENDONG POC, tạo ra một bầu không khí sục sôi của chuyển đổi số, sự phát triển bền vững và khát vọng vươn lên mạnh mẽ, thông qua nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ vào mọi lĩnh vực sản xuất và điều hành. Với tâm huyết và những chỉ đạo sâu sát của tôi, BIENDONG POC đã thành lập Nhóm triển khai công nghệ 4.0 và trí tuệ nhân tạo AI, nâng cao hiệu quả trong các mảng vận hành kỹ thuật, khoan, hoàn thiện giếng, tìm kiếm thăm dò và công nghệ mỏ. Việc tiên phong ứng dụng các thành tựu của Cách mạng Công nghiệp 4.0 và trí tuệ nhân tạo đã giúp BIENDONG POC tối ưu hóa công tác quản trị và kiểm soát nội bộ, minh bạch hóa mọi vấn đề, giảm giá thành khai thác, tăng năng suất lao động vượt chỉ tiêu sản xuất kinh doanh, đồng thời hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tài chính hàng năm. Tôi còn nhớ rõ, một trong những thành tựu nổi bật đó là việc thực hiện thành công chiến dịch bảo dưỡng giàn trong điều kiện đầy thách thức, khó khăn. Với sự dám nghĩ, dám làm, cùng phương châm quyết liệt trong chỉ đạo và luôn "bắt tay trực tiếp" làm cùng anh em, tôi đã góp phần quan trọng đưa BIENDONG POC vượt qua nhiều thử thách, đạt được những thành tựu đáng tự hào. Để rồi từ đây, BIENDONG POC tự hào được vinh danh là "Doanh nghiệp Khoa học - Công nghệ và Đổi mới sáng tạo" trong chương trình biểu dương TOP Công nghệ 4.0 Việt Nam trong nhiều năm liên tục. Thành công này chính là bước đột phá quan trọng trong hành trình số hóa hệ thống của ngành dầu khí Việt Nam, đưa doanh nghiệp tiến nhanh hơn trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
TS. Ngô Hữu Hải vinh dự nhận Thư công bố chính thức trở thành thành viên Hội đồng xác lập Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - VIETKINGS
PV: Công tác quản lý vốn bận rộn là thế, vậy liệu anh có còn thời gian tham gia nghiên cứu khoa học?
TS. Ngô Hữu Hải: Tôi luôn tâm niệm: Không có khoa học công nghệ tiên tiến hiện đại thì ngành công nghiệp Dầu khí không thể thành công như hiện nay được. Bởi vậy, dù bận rộn đến mấy tôi vẫn luôn dành thời gian, tâm huyết tham gia học tập, nghiên cứu, triển khai nhiều đề tài khoa học công nghệ. Đến nay, tôi là đồng tác giả của 62 sáng kiến khoa học được áp dụng vào thực tiễn sản xuất, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Một trong những công trình tiêu biểu của tôi là cụm nghiên cứu phát triển công nghệ khai thác khí-condensate trong điều kiện áp suất cao, nhiệt độ cao ở thềm lục địa Việt Nam – dự án này đã giúp chúng tôi được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh danh giá. Cụm công trình này không chỉ khẳng định năng lực của ngành dầu khí Việt Nam mà còn có ý nghĩa đặc biệt về quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền biển đảo. Hội đồng khoa học đánh giá, việc triển khai thành công dự án này đã tạo nên kỳ tích khi khai thác trong những điều kiện phức tạp hàng đầu thế giới. Bên cạnh đó, tôi đã đóng góp vào hàng chục sáng kiến công nghệ giúp tối ưu hóa quá trình khai thác dầu khí. Tôi luôn không ngừng học hỏi, trăn trở phân tích để đặt ra nhiều bài toán khó hơn cho mình và các đồng nghiệp,chưa bao giờ “ngủ quên trên chiến thắng” và “ Không có việc gì là không thể” đã trở thành tính cách “bất di bất dịch” của tôi. Trong những sáng kiến tôi triển khai, có những sáng kiến làm lợi lên tới 485 triệu Đô la Mỹ khi đang làm Tổng Giám đốc Liên doanh Hoàng Long – Hoàn Vũ JOC. Hôm nay, tôi tự hào là một trong số rất ít người đã 2 lần được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học công nghệ – một giải thưởng danh giá nhất – giải “Nobel Việt Nam về Khoa học công nghệ”, được Chủ tịch nước trao tặng vào năm 2017 và 2022 với hai công trình có đóng góp đặc biệt cho khoa học dầu khí của Việt Nam.
TS. Ngô Hữu Hải (ngoài cùng bên phải) là Thành viên Hội đồng trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh.
PV: Đi qua một hành trình dài với nhiều dấu mốc ấn tượng trong sự nghiệp, anh có thể chia sẻ thêm cùng chúng tôi về những thành quả ý nghĩa mình nhận được và những công việc, dự định sắp tới của mình trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc?
TS. Ngô Hữu Hải: Tôi là người may mắn khi được học một nghề, làm một nghề, dạy một nghề - nghề : Công nghệ khai thác Dầu khí. Suốt hơn 40 năm cống hiến không ngừng nghỉ và những dấu ấn đóng góp sâu đậm cho sự phát triển ngành dầu khí Việt Nam, tôi vinh dự được trao tặng rất nhiều giải thưởng danh giá như: 2 lần được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học công nghệ, Huân chương Lao động hạng Nhất, nhì, ba, Huân chương Hữu nghị của Liên Bang Nga, do tổng thống Vladimia Putin ký tặng, 2 giải Nhất và 1 giải Nhì trong Lễ công bố Sách vàng Việt Nam 2023,…Bên cạnh đó là tình cảm, sự trân quý và mến trọng mà đồng nghiệp và cộng sự dành cho mình. Nhưng hơn tất cả những danh hiệu đó, đối với tôi, tài sản quý giá nhất tôi để lại chính là tinh thần Tam đồng: “ Đồng lòng vượt khó, Đồng thuận tầm nhìn, Đồng hành đích đến”, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, không ngừng đổi mới sáng tạo và khát vọng cống hiến cho đất nước. Hành trình của tôi chính là ngọn lửa nhiệt huyết mong được truyền cảm hứng đến các bạn trẻ, đến các thế hệ trí thức Dầu khí nói riêng và Việt Nam nói chung, thêm nhiều tự tin để chinh phục mọi thách thức, vượt lên chính mình, vươn ra thế giới, khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và vị thế của người Việt trên trường quốc tế.
Tại tòa nhà “Trắng” của Chính phủ Nga ở Mát xít cơ va : - Phó Thủ tướng Liên bang Nga Dmitry Nikolaevich Chernyshenko đã trao tặng TS. Ngô Hữu Hải Huân chương Hữu nghị do Tổng thống Nga Vladimia Putin ký ngày 17/8/2024 Dưới sự chứng kiến của - Phó Thủ tướng Việt Nam Trần Hồng Hà , Đại sứ Việt Nam tại Nga Đặng Minh Khôi và UBHT Liên chính phủ 2 nước Việt Nam và cộng hòa liên bang Nga
Hiện nay với kinh nghiệm và tâm huyết của mình, tôi tham gia vào ban cố vấn cao cấp, tư vấn phản biện cho nhiều tập đoàn kinh tế lớn, nhiều dự án dầu khí, dự án năng lượng tái tạo, năng lượng xanh, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo AI, tín chỉ Carbon,…không chỉ ở trong nước mà còn ở cả quốc tế. Bên cạnh đó, hiện nay tôi đang đảm đương chức danh Chủ tịch Hội Dầu khí Tp. Hồ Chí Minh, thành viên Hội đồng thành viên Trường ĐH Bách Khoa Tp. Hồ Chí Minh, và là thành viên Hội đồng xác lập Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - VIETKINGS. Mỗi khi có thời gian, tôi vẫn thường xuyên tham gia giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu sinh Tiến sĩ và thật thú vị khi nhiều học trò của tôi nay đã trở thành lãnh đạo các Công ty dầu khí lớn trong nước và nước ngoài. Hành trình sự nghiệp với nhiều nhiều khó khăn thách thức nhưng cũng nhiều vinh quang, tự hào, dù đã khép lại trên cương vị lãnh đạo, nhưng hy vọng rằng, vẫn sẽ tiếp tục truyền cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ trẻ về bản lĩnh trí tuệ của những người “ Đi tìm lửa”, về lòng yêu nước và sự đam mê cống hiến không ngừng nghỉ.
PV: Xin trân trọng cám ơn Anh !
