Chùa Hương Ấp là di tích gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của quốc gia Đại Việt thời kỳ tiền Lý. Nơi đây được xem là một phần không thể thiếu trong Khu di tích Lý Nam Đế quần thể lịch sử có ý nghĩa đặc biệt trong dòng chảy dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trước giá trị đó, tỉnh Thái Nguyên đã thống nhất chủ trương đầu tư tu bổ, tôn tạo chùa theo hướng kế thừa kiến trúc truyền thống, đồng thời mở rộng quy mô tương xứng với tầm vóc di tích cấp quốc gia.
Toàn cảnh dự án tu bổ chùa Hương Ấp
Dự án được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định hồ sơ thiết kế vào tháng 8 năm 2023 và được UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt với tổng mức đầu tư hơn 89,4 tỷ đồng. Toàn bộ nguồn vốn được huy động từ xã hội hóa, do Ban Kinh tế - Tài chính Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam làm chủ đầu tư. Đây là điểm sáng trong huy động nguồn lực cộng đồng, thể hiện sự đồng thuận và chung tay bảo tồn di sản của nhân dân, phật tử, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.
Theo thiết kế được duyệt, công trình bao gồm các hạng mục trọng điểm như Tam quan, Tam bảo, nhà Tổ, nhà Mẫu, đền thờ Vua Lý Nam Đế, nhà bảo quản, lầu chuông - lầu trống, hệ thống hành lang tả hữu, tả vu hữu vu cùng các công trình phụ trợ khác.
Tính đến thời điểm đầu tháng 8 năm 2025, tiến độ thi công đạt kết quả tích cực. Hạng mục Tam bảo đã hoàn thành khoảng 70% khối lượng, nhà Thờ tổ đạt hơn 80%. Toàn bộ phần khung cột và kết cấu gỗ được thi công thủ công, do các nghệ nhân lành nghề đến từ các làng nghề truyền thống nổi tiếng như Đồng Kỵ (Bắc Ninh) và nghệ nhân địa phương trực tiếp thực hiện. Các chi tiết chạm khắc, hoa văn trang trí đều tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc bảo tồn kiến trúc chùa Việt, kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ truyền và kỹ thuật hiện đại.
Các đồng chí Thường trực Tỉnh ủy đánh giá cao tinh thần khẩn trương, tính chuyên nghiệp của đơn vị thi công và sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền địa phương.
Các đồng chí Thường trực Tỉnh ủy và lãnh đạo UBND tỉnh Thái Nguyên đã trực tiếp kiểm tra hiện trường thi công. Đồng chí Trịnh Việt Hùng, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, ghi nhận nỗ lực của đơn vị thi công và chủ đầu tư trong việc đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án. Đồng chí nhấn mạnh yêu cầu huy động tối đa nhân lực, phương tiện thi công, đẩy nhanh tiến độ các hạng mục chính, đồng thời đảm bảo các yêu cầu về mỹ thuật, văn hóa và tâm linh. Tỉnh cũng đề xuất mở rộng quỹ đất khu vực chùa để xây dựng thêm bãi đỗ xe, khu đón tiếp khách và không gian cảnh quan phù hợp với tầm vóc di tích.
Theo đánh giá của các chuyên gia và nhà quản lý văn hóa, khi hoàn thành, chùa Hương Ấp sẽ là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu của tỉnh Thái Nguyên, là không gian sinh hoạt tôn giáo trang nghiêm, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đồng thời là điểm đến hấp dẫn trong tuyến du lịch tâm linh lịch sử khu vực trung du miền núi phía Bắc.
Sự thành công bước đầu trong triển khai dự án cũng thể hiện hướng đi đúng đắn của tỉnh Thái Nguyên trong việc kết hợp hiệu quả giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế – xã hội. Việc huy động thành công nguồn vốn xã hội hóa quy mô lớn cho thấy sự đồng thuận sâu sắc từ cộng đồng trong việc gìn giữ, phát huy giá trị di tích, khơi dậy tinh thần hướng về cội nguồn.
