Năm 2021 là một năm để lại nhiều dấu ấn đối với ngành Giao thông vận tải (GTVT) khi vừa phải chống dịch, vừa phải tăng tốc thi công trên các công trường, đồng thời, phải đảm bảo tiến độ giải ngân nguồn vốn mà Thủ tướng Chính phủ đã giao. Vượt lên những khó khăn đó, ngành giao thông đã có nhiều cố gắng đáng ghi nhận.
Sau đây, Tạp chí Việt Nam Hội nhập sẽ điểm qua 10 sự kiện nổi bật nhất ngành GTVT để đem đến cái nhìn toàn cảnh cho bạn đọc:
1. Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể 4 ngành giao thông
Năm qua, Bộ GTVT đóng vai trò tiên phong quy hoạch chuyên ngành quốc gia khi triển khai xây dựng 5 quy hoạch ngành giao thông (gồm: Quy hoạch mạng lưới đường bộ; quy hoạch mạng lưới đường sắt; quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển; quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay; quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa).
Ðến thời điểm này, đã có 4/5 quy hoạch chuyên ngành và cũng là 4 quy hoạch đầu tiên trong tổng số 37 quy hoạch chuyên ngành quốc gia được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; riêng quy hoạch hàng không đã được Hội đồng thẩm định nhà nước thông qua.
Bộ GTVT dẫn đầu với 4 quy hoạch đầu tiên trong tổng số 37 quy hoạch chuyên ngành quốc gia được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt
2. Khai thác thương mại tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của cả nước
Sau 13 năm từ ngày phê duyệt, tròn 1 thập kỷ xây dựng, dự án đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông cũng về đích, trở thành tuyến đô thị đầu tiên của Việt Nam và Hà Nội đưa vào khai thác.
Tổng mức đầu tư ban đầu của dự án là 8.770 tỷ đồng (tương đương gần 553 triệu USD); trong đó vốn vay tín dụng ưu đãi của Chính phủ Trung Quốc là 1,2 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 169 triệu USD); vốn vay ưu đãi bên mua là 250 triệu USD và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam là hơn 2.100 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư điều chỉnh sau đó là 18.001,5 tỷ đồng, tăng hơn 9.231 tỷ đồng so với mức ban đầu.
3. Khởi công xây dựng Dự án Cảng hàng không Quốc tế Long Thành
Dự án Cảng hàng không Quốc tế Long Thành là 1 trong 16 dự án sân bay được mong chờ nhất thế giới vì quy mô và sức ảnh hưởng của nó. Đây cũng là dự án quan trọng đặc biệt cấp quốc gia, có ý nghĩa to lớn với sự phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước.
Dự án xây dựng cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 được khởi công vào ngày 5/1/2021 tại Đồng Nai. Theo kế hoạch, đến tháng 1/2025 sẽ hoàn thành các hạng mục chính như đường băng, nhà ga và hoàn thành toàn bộ dự án, đưa công trình vào sử dụng trong 6 tháng đầu năm 2025
Tuy nhiên đã gần 1 năm kể từ ngày khởi công, dự án vẫn đang gặp nhiều vướng mắc về giải phóng mặt bằng dẫn đến chậm tiến độ. Mới đây, Phó thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu hoàn thành bàn giao, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất toàn bộ 1.810 ha và bàn giao 722 ha khu vực đổ đất dự trữ của dự án này trước ngày 1/1/2022.
Đường sắt Cát Linh - Hà Đông đã được vận hành sau nhiều năm mong chờ của người dân Thủ đô và cả nước
Khởi công Cảng hàng không quốc tế Long Thành - đây là sân bay đón tới 100.000 lượt khách và là sân bay lớn thứ 2 tại Đông Nam Á
4. Vietnam Airlines là hãng hàng không đầu tiên của Việt Nam mở đường bay thẳng thường lệ Việt – Mỹ
Kế hoạch mở đường bay thẳng Việt – Mỹ được Hãng Hàng không quốc gia Vietnam Airlines ấp ủ từ năm 2000. Để đạt chứng nhận khai thác thường lệ đường bay tới Mỹ, hãng đã phải làm việc với 9 cơ quan của Mỹ với nhiều thủ tục khắt khe.
Đến tháng 12/2021, Vietnam Airlines đã khai thác thường lệ đường bay thẳng giữa TP.HCM và San Francisco với tần suất 2 chuyến/tuần, sau đó sẽ tăng lên 7 chuyến/tuần sau khi dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát và Chính phủ Việt Nam cho phép mở lại các đường bay quốc tế thường lệ. Các chuyến bay được thực hiện bằng đội tàu bay thân rộng Boeing 787 và Airbus A350.
Sự kiện này ghi dấn lần đầu tiên Việt Nam có đường bay thẳng tới San Francisco (Mỹ), đánh dấu mốc quan trọng trong lịch sử thương mại và hàng không 2 quốc gia.
Vietnam Airlines mở tuyến bay thẳng thường lệ đầu tiên Việt - Mỹ
5. Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) lãi kỷ lục
Năm 2021, ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc của ngành hàng hải, đặc biệt là Tổng Công ty hàng hải Việt Nam. Báo cáo tài chính cho thấy, sau 9 tháng đầu năm 2021, VIMC thông báo doanh thu hợp nhất đạt 10.188 tỷ đồng, tăng 31%; lãi trước thuế 2.045 tỷ đồng, tăng gấp 7,75 lần so cùng kỳ 2020. Riêng quý III, doanh nghiệp đạt doanh thu 4.127 tỷ đồng doanh thu, tăng 71%; lợi nhuận 760 tỷ đồng, cùng kỳ năm trước báo lỗ gần 30 tỷ đồng.
Thậm chí, từng bị gọi là những "con tàu ma" lỗ nghìn tỷ suốt chục năm qua, nhưng năm 2021, các công ty vận tải biển bất ngờ hồi sinh và lãi lớn, nhiều công ty cổ phiếu tăng gấp 9-10 lần.
Một sự kiện lịch sử khách đối với VIMC, khi đơn vị này lần đầu tiên mở tuyến vận tải container kết nối trực tiếp Việt Nam - Malaysia và Ấn Độ. Hành trình trực tiếp cảng TP. HCM và cảng Hải Phòng tới các cửa ngõ lớn nhất của Malaysia, Ấn Độ với thời gian vận chuyển cạnh tranh. Hành trình này rút ngắn hơn 10 ngày so với vận chuyển trước đây trên các tàu nước ngoài.
Đây là lần đầu tiên các tàu vận tải container của Việt Nam chạy khu vực Malacca qua Ấn Độ Dương để đưa hàng hóa đến Malaysia, Ấn Độ - thị trường xuất nhập hàng hóa, nguyên liệu lớn của các doanh nghiệp Việt Nam.
Lần đầu tiên sau 10 năm các hãng tàu ghi nhận mức lãi kỷ lục, sự hồi sinh cho vận tải biển Việt Nam
6. Chuyển các Dự án PPP sang đầu tư công
Ngày 11/1, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về việc chuyển đổi phương thức đầu tư một số dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 qua đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư. Cụ thể, chuyển đổi từ đầu tư theo phương thức đối tác công tư sử dụng một phần vốn ngân sách nhà nước (PPP) sang đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước đối với 2 dự án thành phần đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu theo nguyên tắc không vượt quá nguồn ngân sách nhà nước.
Đây là 2 dự án cuối cùng trong số 11 dự án thành phần của tuyến cao tốc Bắc - Nam hoàn thành việc quyết định chủ trương đầu tư, chọn nhà đầu tư và khởi công dự án.
Như vậy, trong số 11 dự án thành phần của tuyến cao tốc này chỉ có 3 dự án được đầu tư theo hình thức PPP, 8 dự án còn lại đầu tư theo hình thức đầu tư công. Trong khi mục tiêu ban đầu là 8 dự án PPP và chỉ có 3 dự án đầu tư công.
Hiện tại, toàn bộ tuyến cao tốc Bắc - Nam đã được lựa chọn nhà thầu và khởi công dự án với mục tiêu hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng trong năm 2023.
Tới đây, nhiều dự án cao tốc sẽ chuyển sang đầu tư công vì không tìm được nhà đầu tư PPP
7. Vận tải hàng hóa đường sắt tăng trưởng giữa đại dịch
Theo Tổng Công ty đường sắt Việt Nam, năm 2021, mặc dù vận tải đường sắt chịu ảnh hưởng nặng nề do dịch Covid-19 nhưng hàng liên vận quốc tế, trong đó có hàng đi châu Âu tăng trưởng 2 con số.
Theo đó, dự kiến cả năm 2021, hàng liên vận quốc tế xuất qua cả hai ga cửa khẩu Lào Cai và Đồng Đăng đạt hơn 508.000 tấn, tăng khoảng 32% so cùng kỳ 2020. Doanh thu tăng khoảng 2%. Chiều hàng nhập liên vận quốc tế dự kiến đạt hơn 635.000 tấn, tăng hơn 38% so cùng kỳ 2020. Doanh thu tăng khoảng 16%.
Công ty CP Vận tải và thương mại đường sắt (Ratraco) cũng cho biết, sản lượng hàng hóa liên vận quốc tế của Ratraco liên tục tăng trong năm 2021, dự kiến đạt 946.000 tấn, tăng 300% so với cùng kỳ 2020. Trong đó, lượng container xuất nhập khẩu 11 tháng thực hiện được 11.247 container, tăng 137% so với cùng kỳ 2020.
Cũng theo Công ty CP Đường sắt Hà Nội, sản lượng vận chuyển hàng liên vận quốc tế năm 2021 của công ty vẫn tăng mạnh so với cùng kỳ 2020 bất chấp đại dịch COVID-19. Dự kiến trong cả năm 2021, công ty vận chuyển được hơn 858.000 tấn, tăng trưởng 9%. Trong đó, hàng nhập dự kiến đạt hơn 495.000 tấn, tăng trưởng 18%.
Vận tải hàng hoá đường sắt tăng trưởng trong bối cảnh đại dịch covid - 19 tiếp tục lan rộng, ghi nhận sự thích ứng nhanh của đường sắt
8. Tai nạn giao thông giảm sâu ở cả 3 tiêu chí
Thông tin từ Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, tính chung năm 2021 (từ ngày 15/12/2020 đến 14/12/2021), toàn quốc xảy ra 11.495 vụ tai nạn giao thông, làm chết 5.799 người, bị thương 8.018 người. So với năm 2020, số vụ tai nạn giao thông giảm 3.496 vụ (23,32%), số người chết giảm 1.068 người (15,55%), số người bị thương giảm 3.143 người (28,16%).
Tai nạn giao thông giảm sâu trên 3 tiêu chí
9. Sai phạm tại Cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi
Liên quan đến sai phạm xảy ra tại dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, mới đây, TAND TP.Hà Nội đã công bố bản án với 36 bị cáo về tội danh "Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” làm thất thoát hơn 811 tỷ đồng.
Trong đó, 2 cựu Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) gồm Nguyễn Mạnh Hùng 7 năm tù; Lê Quang Hào 6 năm tù. 33 bị cáo khác bị tuyên phạt từ 2 năm tù treo đến 8 năm 6 tháng tù giam. Riêng bị cáo nước ngoài, toà miễn trách nhiệm hình sự với lý do tuổi cao, khai báo thành khẩn.
Dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do VEC làm chủ đầu tư, có tổng chiều dài gần 140km trong đó giai đoạn 1 của dự án dài 65km từ TP.Đà Nẵng tới TP.Tam Kỳ (Quảng Nam); giai đoạn 2 dài hơn 74km với tổng số vốn đầu tư hơn 34.500 tỷ đồng. Dự án được khởi công năm 2013 và từ tháng 9/2018 đã đưa vào sử dụng 65km của giai đoạn 1.
10. Bất chấp đại dịch, Bộ GTVT đã giải ngân đạt 96% vốn đầu tư công (mốc 31/1/2022)
Trong năm 2021, Bộ GTVT được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch vốn đầu tư công rất lớn, lên tới hơn 43 nghìn tỷ đồng, kết quả giải ngân hàng tháng của Bộ nằm trong số các bộ, ngành đạt tỷ lệ giải ngân cao so với bình quân chung của cả nước. Dự kiến đến tháng 1/2022 toàn ngành sẽ giải ngân đạt trên 40.000 tỷ đồng (đạt 96%) vốn Chính phủ giao.
Bộ GTVT ghi nhận nằm trong top các Bộ ngành đạt mức giải ngân cao
