Trên nền tảng văn hóa lịch sử nghìn năm cùng đà hồi phục mạnh mẽ sau đại dịch, Hà Nội đang định hướng phát triển du lịch trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của cả nước và khu vực, không chỉ xét về quy mô khách mà quan trọng hơn là chất lượng trải nghiệm và giá trị gia tăng mang lại cho kinh tế – xã hội. Trong chiến lược phát triển chung của Thủ đô, du lịch được xác định là ngành “công nghiệp không khói” trọng yếu, vừa đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng, vừa tạo hiệu ứng lan tỏa tới các lĩnh vực dịch vụ, thương mại và văn hóa của vùng Đồng bằng sông Hồng. Dù còn đối mặt với không ít điểm nghẽn cần tháo gỡ để trở thành lựa chọn lâu dài của du khách trong nước và quốc tế, nhưng trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước còn nhiều thách thức, năm 2025 ghi nhận Hà Nội vẫn duy trì được đà phục hồi và tăng trưởng du lịch ấn tượng, qua đó khẳng định tính đúng đắn của định hướng phát triển chiến lược mà thành phố đang theo đuổi.
Ngành du lịch Hà Nội ghi nhận sự phục hồi và tăng trưởng ấn tượng, trở thành một trong những điểm sáng của bức tranh kinh tế – dịch vụ Thủ đô. Thành phố ước đón trên 33,7 triệu lượt khách, tăng hơn 20% so với năm trước; riêng khách quốc tế đạt khoảng 7,82 triệu lượt, chiếm tới 37% tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam. Cùng với đó, tổng thu từ du lịch ước đạt khoảng 134,46 nghìn tỷ đồng, tăng 21,5%, cho thấy du lịch không chỉ phục hồi về quy mô mà còn đóng góp ngày càng rõ nét vào tăng trưởng kinh tế và ngân sách địa phương. Những con số này phản ánh sức hút ngày càng lớn của Hà Nội trên bản đồ du lịch quốc gia và khu vực, đồng thời khẳng định vai trò đầu tàu của Thủ đô trong chuỗi giá trị du lịch của cả nước.
Nền tảng quan trọng tạo nên sức bật của du lịch Hà Nội chính là hệ thống di sản văn hóa – lịch sử phong phú, được tích lũy qua hàng nghìn năm hình thành và phát triển. Thành phố sở hữu hàng nghìn di tích, trong đó có các di sản được UNESCO công nhận như Hoàng thành Thăng Long, cùng kho tàng di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc về lễ hội, ẩm thực, làng nghề và nghệ thuật truyền thống. Việc tiếp tục xác lập, bảo tồn và phát huy giá trị các quần thể di tích, như khu di tích Hai Bà Trưng, không chỉ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa Thủ đô mà còn tạo thêm những sản phẩm du lịch giàu chiều sâu, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm ngày càng cao của du khách trong nước và quốc tế. Song hành với giá trị di sản, hình ảnh Hà Nội ngày càng được nâng tầm trên trường quốc tế thông qua các giải thưởng và bảng xếp hạng uy tín. Thành phố liên tục được bình chọn là điểm đến hàng đầu châu Á, xuất hiện trong danh sách các thành phố hấp dẫn nhất thế giới do nhiều tổ chức du lịch và truyền thông quốc tế đánh giá. Những gợi ý trải nghiệm Hà Nội trên các ấn phẩm danh tiếng toàn cầu cho thấy sức hấp dẫn của một đô thị có sự giao thoa hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa không gian cổ kính của phố cổ, hồ Hoàn Kiếm với nhịp sống năng động, sáng tạo của một thành phố đang chuyển mình mạnh mẽ. Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông và du lịch của Hà Nội được đầu tư tương đối đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đón và phục vụ du khách. Sân bay Nội Bài tiếp tục giữ vai trò cửa ngõ hàng không quan trọng của miền Bắc; hệ thống giao thông công cộng, từ xe buýt, BRT đến các tuyến metro, từng bước phát huy hiệu quả trong kết nối không gian đô thị và các điểm du lịch. Mạng lưới cơ sở lưu trú với hơn 3.700 khách sạn, trong đó có nhiều thương hiệu quốc tế lớn, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đa dạng của thị trường. Chính sự kết hợp giữa nền tảng văn hóa đặc sắc, hình ảnh quốc tế ngày càng lan tỏa và hạ tầng được cải thiện đã tạo cơ sở vững chắc để Hà Nội tiếp tục phát triển du lịch theo hướng bền vững, chất lượng cao trong giai đoạn tới.
Trên nền tảng đó, Hà Nội đang từng bước hình thành các động lực phát triển mới, trong đó liên kết vùng được xác định là trụ cột chiến lược. Thay vì phát triển du lịch theo không gian hành chính khép kín, thành phố chủ động kết nối với Quảng Ninh, Ninh Bình, Bắc Ninh, Lào Cai… để hình thành các chuỗi sản phẩm liên vùng hấp dẫn. Cách tiếp cận này không chỉ giúp đa dạng hóa trải nghiệm mà còn kéo dài thời gian lưu trú, gia tăng mức chi tiêu của du khách, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm điều phối của Hà Nội trong mạng lưới du lịch phía Bắc. Hà Nội chú trọng đa dạng hóa sản phẩm du lịch nhằm tạo sức hút quanh năm. Hàng loạt lễ hội, sự kiện văn hóa – nghệ thuật, sản phẩm du lịch đêm, du lịch ẩm thực, du lịch cộng đồng và sinh thái vùng ven đô đang được phát triển theo hướng chuyên nghiệp, gắn với bản sắc địa phương. Sự kết hợp hài hòa giữa không gian di sản nội đô với các làng nghề, làng cổ và vùng sinh thái ngoại thành đã mở rộng biên độ trải nghiệm, giúp du lịch Thủ đô vượt ra khỏi khuôn khổ tham quan truyền thống.
Bên cạnh những kết quả tích cực, du lịch Hà Nội vẫn đối mặt với những điểm nghẽn cần tháo gỡ. Thời gian lưu trú và mức chi tiêu bình quân của khách quốc tế còn thấp so với tiềm năng; các sản phẩm cao cấp, du lịch đêm và mua sắm đạt chuẩn quốc tế chưa thực sự đáp ứng kỳ vọng. Điều này cho thấy Hà Nội vẫn chủ yếu là điểm dừng chân trong hành trình liên vùng, chưa trở thành điểm đến lưu trú dài ngày đối với nhiều thị trường quốc tế. Ngành du lịch Thủ đô xác định mục tiêu không chỉ tăng về lượng khách mà còn nâng cao chất lượng tăng trưởng. Việc phát triển các sản phẩm trải nghiệm chiều sâu, đẩy mạnh liên kết vùng thực chất, mở rộng kết nối hàng không quốc tế, thúc đẩy chuyển đổi số và xây dựng chiến lược quảng bá điểm đến bài bản được xem là những giải pháp then chốt. Nếu được triển khai đồng bộ, Hà Nội có cơ sở để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2026 đón trên 35,8 triệu lượt khách, nâng cao giá trị gia tăng và từng bước khẳng định vị thế là trung tâm du lịch văn hóa – sáng tạo hàng đầu khu vực.
Hà Nội đang bước đi vững chắc trên hành trình phát triển du lịch theo chiều sâu, không chỉ dừng lại ở việc gia tăng số lượng khách mà hướng tới nâng cao chất lượng trải nghiệm và giá trị bền vững. Với nền tảng văn hóa – lịch sử đặc sắc, sự năng động trong đổi mới sản phẩm và khả năng thích ứng linh hoạt trước những biến động của thị trường, Thủ đô từng bước khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn của khu vực và quốc tế. Định hướng phát triển đúng đắn cùng các giải pháp được triển khai đồng bộ, sự tham gia chủ động của cộng đồng doanh nghiệp và vai trò điều phối của chính quyền sẽ tiếp tục tạo xung lực mới cho du lịch Hà Nội. Trong trung và dài hạn, ngành du lịch Thủ đô không chỉ giữ vai trò mũi nhọn của kinh tế dịch vụ mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – xã hội, lan tỏa giá trị phát triển bền vững cho cả vùng và cho Việt Nam.
Hoàng Văn Chiến
