Trong bối cảnh kinh tế số và thương mại điện tử (TMĐT) ngày càng phát triển mạnh mẽ, công tác quản lý thuế đối với lĩnh vực này đã và đang được Bộ Tài chính chú trọng triển khai đồng bộ, hiệu quả. Theo thông tin từ Bộ Tài chính, trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng số thu thuế từ các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh TMĐT và các lĩnh vực kinh tế số khác đạt 74,4 nghìn tỷ đồng, tăng tới 55% so với cùng kỳ năm 2024.
Ảnh minh họa - TL
Đáng chú ý, có 158 nhà cung cấp nước ngoài (NCCNN) đã thực hiện đăng ký, kê khai và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử, với số thu nộp trong 5 tháng đạt 5,7 nghìn tỷ đồng, tăng 41% so với cùng kỳ năm trước. Đồng thời, khoảng 100 nghìn hộ và cá nhân kinh doanh đã chủ động đăng ký, khai và nộp thuế thông qua cổng thông tin điện tử chuyên biệt, đóng góp gần 1,1 nghìn tỷ đồng vào ngân sách. Ngoài ra, gần 93 nghìn tổ chức, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT đã nộp tổng cộng 67,6 nghìn tỷ đồng tiền thuế trong thời gian này.
Song song với việc hỗ trợ đăng ký và kê khai thuế, cơ quan thuế cũng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm. Cụ thể, đã có 164.661 người nộp thuế được cơ quan thuế tiến hành rà soát. Qua đó, đã thực hiện truy thu hơn 416 tỷ đồng đối với các doanh nghiệp vi phạm và hơn 331 tỷ đồng đối với 25.201 cá nhân, hộ kinh doanh có hành vi kê khai thiếu hoặc trốn thuế. Những con số trên cho thấy nỗ lực của ngành tài chính trong việc thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của mô hình kinh doanh số, đồng thời khẳng định quyết tâm xây dựng một hệ thống thuế hiện đại, minh bạch và công bằng trong thời đại chuyển đổi số toàn diện.
Việc phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công là khâu trọng yếu trong quá trình triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô và nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế. Năm 2025, công tác này tiếp tục được Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đặc biệt quan tâm, triển khai quyết liệt, phù hợp với tinh thần chỉ đạo của Quốc hội và quy định của Luật Đầu tư công.
Theo Nghị quyết của Quốc hội, tổng kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2025 được xác lập ở mức 829.365 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách trung ương (NSTW) là 353.638 tỷ đồng, bao gồm 329.038 tỷ đồng vốn trong nước và 24.600 tỷ đồng vốn nước ngoài; vốn ngân sách địa phương (NSĐP) là 475.727 tỷ đồng. Riêng vốn bố trí cho Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) là 25.405 tỷ đồng, thể hiện rõ định hướng ưu tiên đầu tư cho các chương trình phát triển bền vững. Thủ tướng Chính phủ đã giao kế hoạch đầu tư công năm 2025 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương với tổng mức 825.922,3 tỷ đồng, chưa giao 3.443,2 tỷ đồng do chờ hoàn thiện thủ tục, điều chỉnh. Đáng chú ý, số vốn NSTW tối thiểu dành cho các dự án quốc gia quan trọng, cao tốc, liên vùng, đường ven biển và dự án trọng điểm lên đến 132.323,37 tỷ đồng – một minh chứng cho chiến lược đầu tư phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại. Ngoài ra, kế hoạch vốn cân đối từ NSĐP năm 2025 mà các địa phương giao tăng thêm đạt 73.610,5 tỷ đồng, thể hiện nỗ lực chủ động, linh hoạt của chính quyền các cấp trong bố trí nguồn lực. Đồng thời, khối lượng vốn các năm trước được phép chuyển tiếp sang năm 2025 là 57.358,9 tỷ đồng, nâng tổng nguồn lực đầu tư được giao trong năm lên mức 956.891,7 tỷ đồng – cao hơn nhiều so với mức kế hoạch đầu năm, tạo dư địa để thúc đẩy tiến độ triển khai các dự án trọng điểm.
Tính đến ngày 23/5/2025, tổng số vốn đã được phân bổ đạt 891.495,2 tỷ đồng. Nếu loại trừ phần vốn tăng thêm do các địa phương chủ động giao vượt, thì tỷ lệ phân bổ đạt 99,03% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ đã giao – một kết quả thể hiện quyết tâm chính trị cao và sự điều hành linh hoạt của Chính phủ cũng như các bộ, ngành, địa phương. Trong đó, vốn NSTW đã phân bổ đạt 342.797,7 tỷ đồng, vốn NSĐP đạt 548.697,6 tỷ đồng. Nguồn lực này đã được ưu tiên cho các công trình có ý nghĩa chiến lược, đảm bảo kết nối liên vùng, tạo động lực tăng trưởng, như các tuyến cao tốc, đường ven biển, dự án hạ tầng trọng điểm với tổng mức phân bổ lên đến 146.512,5 tỷ đồng.
Hiện nay, có 19/47 bộ, cơ quan trung ương và 20/63 địa phương chưa phân bổ hết vốn được giao, với tổng số vốn chưa phân bổ là 8.037,6 tỷ đồng – tương đương 0,97% kế hoạch. Đặc biệt, vốn NSTW chưa phân bổ chiếm tới 2,11% kế hoạch, cho thấy vẫn còn những điểm nghẽn trong công tác chuẩn bị đầu tư, hoàn thiện hồ sơ thủ tục, và quản trị kế hoạch đầu tư tại một số đơn vị. Trong số vốn chưa phân bổ, đáng chú ý có 640,3 tỷ đồng vốn cân đối NSĐP tại 3 địa phương chưa phân bổ hết do vướng mắc trong thu từ đất, thủ tục đầu tư hoặc điều chỉnh bội chi.
Nhằm tháo gỡ các vướng mắc, tại Nghị quyết số 124/NQ-CP ngày 8/5/2025, Chính phủ đã cho phép 5 bộ, cơ quan trung ương và 19 địa phương tiếp tục giải ngân sau ngày 15/3/2025 với số vốn 43.800 tỷ đồng; đồng thời cho phép 3 cơ quan (Bộ Tài chính, Văn phòng Trung ương Đảng, Tòa án nhân dân tối cao) tiếp tục phân bổ 805 tỷ đồng vốn NSTW để phục vụ các dự án quan trọng. Bộ Tài chính đang tiếp tục tổng hợp phương án điều chỉnh kế hoạch vốn NSTW theo chỉ đạo của Chính phủ nhằm xử lý phần vốn chưa được phép giải ngân và phần chưa phân bổ chi tiết còn lại. Có tới 25 bộ, cơ quan trung ương và 8 địa phương đề nghị điều chỉnh giảm kế hoạch vốn NSTW năm 2025. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc điều chỉnh quy mô, đối tượng đầu tư, các dự án đã bố trí đủ vốn, vướng mắc triển khai, hoặc thay đổi cơ quan chủ quản dự án. Việc rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn là cần thiết để bảo đảm tính thực chất, hiệu quả của từng khoản đầu tư, tránh tình trạng bố trí dàn trải, gây lãng phí và tạo dư địa cho điều tiết linh hoạt, phù hợp hơn với tình hình thực tiễn.
Công tác phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đang được Chính phủ và các địa phương tổ chức quyết liệt, bài bản, có sự theo dõi sát sao và điều hành kịp thời. Tuy kết quả phân bổ đạt tỷ lệ rất cao, song tình trạng chậm phân bổ và đề nghị điều chỉnh vốn ở một số bộ, ngành và địa phương là vấn đề cần được xử lý dứt điểm. Việc giữ vững kỷ luật tài chính – ngân sách, gắn trách nhiệm người đứng đầu, cùng với tiếp tục cải cách thủ tục đầu tư công là yếu tố then chốt để đảm bảo giải ngân đạt hiệu quả cao, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội đã đề ra trong năm 2025.
Tình hình giải ngân kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2025 cho thấy những tín hiệu tích cực về mặt tiến độ, dù vẫn còn tồn tại nhiều điểm nghẽn cần tiếp tục tháo gỡ. Tính đến hết ngày 30/4/2025, tổng số vốn đã được giải ngân đạt 137.168 tỷ đồng, tương ứng với 14,33% tổng kế hoạch vốn đầu tư công cả năm là 956.891,7 tỷ đồng. Ước tính đến hết ngày 31/5/2025, tổng số vốn giải ngân đạt 209.669,5 tỷ đồng, nâng tỷ lệ giải ngân lên mức 21,9% kế hoạch. Những con số này phản ánh nỗ lực của các bộ, ngành và địa phương trong việc thúc đẩy tiến độ thực hiện các dự án đầu tư công trong bối cảnh nhiều thách thức nội tại.
Đối với phần vốn kéo dài từ các năm trước sang năm 2025, tiến độ giải ngân vẫn còn khá chậm, phản ánh sự trì trệ mang tính hệ thống trong việc xử lý các dự án tồn đọng. Tính đến ngày 30/4/2025, số vốn giải ngân mới đạt 5.500,8 tỷ đồng, chiếm 9,6% so với kế hoạch được phân bổ là 57.358,9 tỷ đồng. Ước tính đến hết tháng 5, tỷ lệ này mới được nâng lên 18,03% với 10.344,3 tỷ đồng được giải ngân. Diễn biến này tiếp tục đặt ra yêu cầu phải rà soát và xử lý nghiêm túc các dự án chậm triển khai, đồng thời tăng cường hiệu lực chỉ đạo, điều hành trong việc phân bổ, điều chuyển và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đã được phê duyệt từ trước.
Trong khi đó, phần vốn thuộc kế hoạch năm 2025 có diễn biến tích cực hơn, với tỷ lệ giải ngân đang dần được cải thiện qua từng tháng. Tính đến hết tháng 4/2025, lũy kế giải ngân đạt 131.667,2 tỷ đồng, tương ứng với 14,64% kế hoạch năm và đạt 15,94% kế hoạch do Thủ tướng Chính phủ giao. Đáng chú ý, vốn thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) đạt 4.935,1 tỷ đồng, tương đương 22,47% kế hoạch Thủ tướng giao – cho thấy hiệu quả bước đầu trong việc phân khai và ưu tiên các chương trình mang tính bền vững, lâu dài. Đến hết tháng 5/2025, tổng số vốn giải ngân trong nhóm kế hoạch năm 2025 dự kiến đạt 199.325,2 tỷ đồng, tương ứng với 22,2% kế hoạch năm và đạt 24,1% kế hoạch Thủ tướng giao – cao hơn đáng kể so với cùng kỳ năm 2024 (chỉ đạt 20,33% kế hoạch năm và 21,63% kế hoạch Thủ tướng giao). Riêng vốn CTMTQG tiếp tục duy trì mức tăng trưởng ấn tượng, đạt 7.054,6 tỷ đồng, bằng 32,12% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Đánh giá tổng thể, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công tính đến hết tháng 5/2025 cho thấy sự cải thiện rõ rệt so với cùng kỳ năm trước và so với những tháng đầu năm. Cả nước ước đạt tỷ lệ giải ngân 24,1% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao – cao hơn mức 21,6% cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, phần vốn ngân sách địa phương (NSĐP) có tốc độ giải ngân cao hơn trung bình, đạt tới 27,5% – vượt xa mức 21,1% cùng kỳ. Tuy nhiên, vốn ngân sách trung ương (NSTW) lại có xu hướng chững lại, mới chỉ đạt 19,6%, thấp hơn mức 22,6% của năm trước. Những kết quả trên phần nào cho thấy sự linh hoạt và quyết tâm của các địa phương trong việc thúc đẩy giải ngân, trong khi nhiều bộ, ngành vẫn đối mặt với những rào cản trong tổ chức thực hiện. Cần nhấn mạnh rằng trong các tháng đầu năm, đặc biệt là đến hết tháng 4, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 15,9% kế hoạch Thủ tướng giao; do đó, sự bứt tốc trong tháng 5 là dấu hiệu tích cực cho thấy các chủ đầu tư đã bắt nhịp với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm này.
Xét theo từng đơn vị, sự phân hóa trong hiệu quả giải ngân giữa các bộ, ngành và địa phương là rất rõ nét. Trong 5 tháng đầu năm, có 10/47 bộ, cơ quan trung ương và 39/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước trở lên. Ngược lại, 37/47 bộ, cơ quan trung ương và 24/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức trung bình. Một số cơ quan trung ương đạt kết quả nổi bật, tiêu biểu như: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (86,43%), Đài Tiếng nói Việt Nam (73,82%), Ngân hàng Chính sách xã hội (41,2%) và Bộ Công an (40,5%). Về phía địa phương, nhiều tỉnh đã giải ngân hiệu quả với tỷ lệ trên 40%, trong đó nổi bật có: Phú Thọ (62,7%), Thanh Hóa (57,8%), Lào Cai (51,8%), Thái Nguyên (51%), Nam Định (50,4%), Hà Giang (48,8%), Hà Tĩnh (48,7%), Hà Nam (45,3%), Ninh Bình (45,1%), Bà Rịa – Vũng Tàu (42,6%) và Thừa Thiên Huế (41,2%).
Dù vậy, một bộ phận không nhỏ các cơ quan và địa phương vẫn đang ở trong tình trạng chưa giải ngân hoặc giải ngân ở mức rất thấp, dưới 10% kế hoạch. Tình trạng này xuất hiện ở nhiều cơ quan quan trọng như Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội, Đài Truyền hình Việt Nam, Văn phòng Chủ tịch nước, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước... Trong khi đó, 7 địa phương cũng rơi vào tình trạng giải ngân dưới 15%, bao gồm: Lai Châu, Bình Phước, Bình Dương, Cao Bằng, Đồng Nai, Phú Yên và Bến Tre. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về rà soát, tháo gỡ vướng mắc, nhất là về thủ tục đầu tư, công tác giải phóng mặt bằng, năng lực nhà thầu và trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu.
Đối với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có đề nghị điều chỉnh giảm kế hoạch vốn, Bộ Tài chính đã chủ động tổng hợp và ước tính tỷ lệ giải ngân 5 tháng tính trên kế hoạch sau điều chỉnh để đảm bảo phản ánh đúng thực chất tình hình. Việc này không chỉ giúp đánh giá khách quan kết quả thực hiện kế hoạch vốn đầu tư công, mà còn là cơ sở để xây dựng kịch bản điều hành ngân sách linh hoạt, sát thực tế, tránh tình trạng dàn trải, kém hiệu quả trong triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Để đảm bảo tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% theo kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Tài chính nhấn mạnh yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, chủ động triển khai kịp thời, quyết liệt và hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp theo đúng tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết số 124/NQ-CP ngày 08/5/2025 của Chính phủ và Thông báo số 253/TB-VPCP về kết luận của Thường trực Chính phủ tại Hội nghị thúc đẩy tăng trưởng đầu tư công năm 2025. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã đề xuất một loạt kiến nghị và giải pháp nhằm tháo gỡ các nút thắt trong giải ngân và thúc đẩy tiến độ thực hiện các nhiệm vụ, dự án đầu tư công.
Trước hết, đối với những địa phương đang trong quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền hai cấp, việc chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ liên quan đến quản lý và sử dụng vốn đầu tư công cần được thực hiện một cách quyết liệt. Các hoạt động như lập kế hoạch, thẩm định, giải phóng mặt bằng, thực hiện dự án, nghiệm thu khối lượng và thanh toán vốn cần được đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm tính liên tục, tránh đứt gãy. Đặc biệt, việc điều chỉnh kế hoạch vốn từ cấp huyện cũ sang cấp tỉnh hoặc xuống cấp xã cần được rà soát cẩn trọng; hồ sơ pháp lý phải được bàn giao rõ ràng, minh bạch; các chủ đầu tư và Ban quản lý dự án phải phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành ở các cấp nhằm đảm bảo thông suốt trong quá trình thực hiện và giải ngân vốn.
Một trong những vướng mắc lớn cần tháo gỡ là công tác giải phóng mặt bằng – được xác định là nút thắt chủ yếu trong triển khai các dự án đầu tư. Bộ Tài chính đề nghị huy động sự vào cuộc mạnh mẽ của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền và toàn hệ thống chính trị. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo cần được tăng cường hơn nữa nhằm tạo sự đồng thuận, chủ động trong tháo gỡ khó khăn, hạn chế tối đa tình trạng các dự án phải tạm dừng vì thiếu mặt bằng. Bên cạnh đó, đối với các dự án sử dụng vốn ODA, các cơ quan chủ quản và chủ đầu tư phải bám sát tiến độ thực hiện và điều chỉnh dự án. Khi gặp vướng mắc, cần chủ động phối hợp với Bộ Tài chính để kịp thời trao đổi với nhà tài trợ, giải quyết các vấn đề phát sinh. Trong bối cảnh hiện nay, việc đẩy mạnh giải ngân đối với những dự án đã hoàn tất các thủ tục đầu tư, công tác đấu thầu và ký kết hợp đồng là hết sức cấp bách. Còn với nguồn vốn ngân sách địa phương (NSĐP), cần đẩy nhanh tiến độ thu ngân sách, nhất là thu từ sử dụng đất, để đảm bảo nguồn lực kịp thời phục vụ phân bổ và thực hiện đầu tư. Song song đó, các Chương trình mục tiêu quốc gia cũng phải được các cơ quan chủ quản như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đôn đốc triển khai hiệu quả. Trong bối cảnh sáp nhập, hợp nhất tổ chức bộ máy chính quyền tại nhiều địa phương, việc hướng dẫn, kiểm tra, tháo gỡ khó khăn cần được tiến hành thường xuyên để đảm bảo sự liên tục, đồng bộ và đạt mục tiêu của các chương trình trong giai đoạn 2021–2025.
Đặc biệt, đối với các công trình trọng điểm quốc gia trong lĩnh vực giao thông vận tải, Bộ Tài chính nhấn mạnh yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công rõ ràng trách nhiệm, và bảo đảm phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành. Mục tiêu là hoàn thành ít nhất 3.000km đường bộ cao tốc và trên 1.000km đường ven biển trong năm 2025. Đồng thời, tiến độ các dự án đủ điều kiện khởi công hoặc khánh thành cần được đôn đốc mạnh mẽ để kịp chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Việc xây dựng kế hoạch giải ngân và yêu cầu các chủ đầu tư báo cáo tiến độ theo từng tháng, quý là cần thiết nhằm kiểm soát hiệu quả việc sử dụng vốn. Những dự án giải ngân chậm sẽ bị kiên quyết cắt giảm kế hoạch vốn để điều chuyển cho các dự án có nhu cầu thực sự và khả năng giải ngân tốt hơn, nhất là các dự án hạ tầng chiến lược, quan trọng và cấp bách.
Với những bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm 2025 do không còn nhu cầu hoặc không có khả năng thực hiện, Bộ Tài chính lưu ý rằng, dù đã có sự điều chỉnh, vẫn còn nhiều đơn vị có tỷ lệ giải ngân rất thấp. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải nâng cao quyết tâm chính trị, phát huy tối đa vai trò người đứng đầu, đề cao tinh thần trách nhiệm để hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch được giao. Ngoài ra, Bộ Tài chính đã có thông báo về việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công ngân sách trung ương năm 2024 sang năm 2025. Các đơn vị có liên quan cần tập trung khẩn trương giải ngân nguồn vốn được phép kéo dài, tránh lãng phí nguồn lực và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức hiện nay.
Bộ Tài chính đã và đang đối mặt với nhiều thách thức quan trọng nhưng cũng kịp thời triển khai các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành tài chính công. Qua việc chú trọng giải ngân vốn đầu tư công, tháo gỡ khó khăn trong quản lý dự án và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, Bộ Tài chính không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn nâng cao sự minh bạch, trách nhiệm trong quản lý ngân sách nhà nước. Đây là tiền đề quan trọng để tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý tài chính trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.
