Ngành dừa của Bến Tre từ nhiều năm qua đã trở thành trụ cột trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp địa phương - Ảnh: TL
Để vượt qua rào cản, ngành dừa Bến Tre đã thực hiện nhiều công tác quan trọng, đó là mở rộng diện tích dừa hữu cơ; khi thiết lập khoảng 24.000 ha, trong đó hơn 19.200 ha đạt tiêu chuẩn hữu cơ (USDA, EU, JAS…). Mục tiêu đến 2025 đạt 20.000 ha hữu cơ, đến 2030 là 30.000 ha.
Đồng thời chủ động liên kết hợp tác – đảm bảo đầu ra; khi hiện có 32 tổ hợp tác và 34 HTX, với trên 7.000 thành viên tham gia chuỗi giá trị dừa hữu cơ. Đồng thời thực hiện ứng dụng nông nghiệp sinh thái, kiểm soát sâu bệnh sinh học như sử dụng ong Trichogramma để kiểm soát sâu đầu đen, tránh thuốc hóa học; hay xây dựng mô hình vườn dừa mẫu, hỗ trợ ủ phân hữu cơ từ phân bò, trấu, chế phẩm vi sinh giúp giảm chi phí, tăng chất lượng đất .
Đồng thời thực hiện tái chế phụ phẩm – tạo chuỗi giá trị khép kín như vỏ, gáo dừa được chế biến thành than hoạt tính, chất hấp thụ, phân bón, vật liệu đóng gói sinh học hay năng lượng sinh khối. Nhiều nhà máy đã áp dụng hệ thống biogas và tận dụng phế phẩm dừa để phát điện hoặc sản xuất phụ phẩm.
Việc phát triển ngành dừa Bến Tre là hướng đến kinh tế carbon và thị trường xuất khẩu, khi vườn dừa Bến Tre có tiềm năng hấp thụ 1,9–5,8 triệu tấn CO₂, mở ra cơ hội tham gia thị trường tín chỉ carbon; góp phần vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu – một giá trị đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam theo đuổi mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Với diện tích trồng dừa lớn nhất cả nước, Bến Tre được mệnh danh là "thủ phủ dừa". Cây dừa không chỉ là trụ cột kinh tế quan trọng mà còn góp phần tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn - Ảnh: TL
Với diện tích gần 80.000 ha, từ lâu, Bến Tre được xem là cái nôi, là “thủ phủ” của ngành dừa Việt Nam; không chỉ đem lại sinh kế cho hơn 170.000 hộ dân mà còn hình thành nên hệ sinh thái sản phẩm dừa đa dạng bậc nhất cả nước. Nơi cây dừa không chỉ làm nên thương hiệu vùng đất, là biểu tượng văn hóa với “Dáng đứng Bến Tre” hiên ngang, vững chãi trong mưa bom, bão đạo một thời mà còn đóng vai trò trụ cột trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp địa phương.
Cây dừa ở Bến Tre có mặt khắp trên 3 dãy cù lao, từ cù lao Bảo, qua cù lao Minh và cù lao An Hóa. Trên tổng gần 80.000 ha – chiếm gần một nửa diện tích dừa cả nước – cây dừa.
Từ thực phẩm (kẹo dừa, nước dừa đóng hộp, cơm dừa sấy khô), đến mỹ phẩm (dầu dừa, xà phòng), hay cả công nghiệp phụ trợ (chỉ xơ dừa, than hoạt tính)… ngành dừa đã góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt gần 500 triệu USD/năm. Các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như dầu dừa tinh khiết, nước dừa hữu cơ, axit lauric chiết xuất, mỹ phẩm thiên nhiên… mới là mũi nhọn xuất khẩu. Đây chính là "lối đi xanh" cần được khơi thông.
Ngành dừa đã, đang và sẽ tiếp tục giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Bến Tre (sau này là tỉnh Vĩnh Long mới), không chỉ về mặt sản lượng, kim ngạch xuất khẩu mà còn về ý nghĩa sinh kế, văn hóa và tiềm năng đóng góp cho mục tiêu phát triển bền vững. Con đường này đòi hỏi sự bền bỉ, sáng tạo và quyết liệt từ nhiều phía: nông dân phải sẵn sàng thay đổi tập quán canh tác; doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư đổi mới; chính quyền kiến tạo môi trường thuận lợi về hạ tầng, chính sách và tài chính./.
