Phát triển giao thông nông thôn là nhiệm vụ trọng tâm trong xây dựng nông thôn mới.
Thực trạng và những “nút thắt” cần tháo gỡ
Hiện nay, toàn tỉnh còn 34 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chưa đạt tiêu chí giao thông trong bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới. Những xã này chủ yếu tập trung ở khu vực địa hình đồi núi, dốc cao, bị chia cắt mạnh. Hệ thống giao thông nông thôn còn nhiều hạn chế: nhiều tuyến đường chưa được cứng hóa, xuống cấp nhanh, mùa mưa thường xuyên hư hỏng, khiến việc đi lại, giao thương, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục gặp nhiều khó khăn.
Thực trạng này không chỉ là rào cản đối với phát triển kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đời sống người dân. Thiếu giao thông đạt chuẩn là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến khoảng cách phát triển giữa miền núi với vùng đồng bằng ngày càng lớn.
Theo dự thảo, mục tiêu đến năm 2030 là 34/34 số xã khó khăn và đặc biệt khó khăn của tỉnh sẽ được đầu tư, hoàn thiện hệ thống đường giao thông nông thôn đạt chuẩn. Các tuyến đường xã, trục thôn, ngõ xóm, đường nội đồng sẽ được cứng hóa, tối thiểu đạt tiêu chuẩn đường cấp VI miền núi.
Điểm nhấn của đề án là tính đồng bộ và định hướng phát triển lâu dài: không chỉ dừng ở việc mở rộng đường sá mà còn hướng tới tạo ra mạng lưới giao thông kết nối chặt chẽ, nâng cao năng lực vận chuyển nông sản, giảm chi phí đi lại, mở rộng cơ hội giao thương và tiếp cận các dịch vụ cơ bản.
Đề án dự kiến áp dụng phương thức “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, huy động đồng bộ các nguồn vốn: ngân sách trung ương, địa phương, nguồn vốn từ Chương trình Mục tiêu quốc gia, xã hội hóa và sự tham gia trực tiếp của cộng đồng. Bên cạnh đó, các sở, ngành liên quan sẽ phối hợp tính toán cơ chế tài chính, thiết kế mẫu, ban hành định mức kỹ thuật phù hợp để bảo đảm công khai, minh bạch và khả thi.
Đặc biệt, sự tham gia của người dân, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, cùng sự hỗ trợ của lực lượng công an, quân đội trong thi công được coi là yếu tố quan trọng để đề án sớm đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả.
Tại cuộc họp cho ý kiến vào dự thảo Đề án hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông các xã vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn tỉnh Thái Nguyên, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên Phạm Hoàng Sơn nhấn mạnh yêu cầu Sở Xây dựng cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu đầy đủ ý kiến đóng góp, phối hợp với các sở, ngành để hoàn thiện đề án. Một số vấn đề được đặc biệt lưu ý gồm: Bảo đảm huy động tối đa nguồn lực xã hội hóa, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách nhà nước. Xây dựng cơ chế khuyến khích, thi đua, ưu tiên nguồn lực cho những địa phương thực hiện tốt. Đảm bảo cung ứng vật liệu kịp thời, nhất là xi măng cho các công trình giao thông nông thôn. Tăng cường cơ chế giám sát cộng đồng, bảo đảm công trình đạt chất lượng và được duy tu thường xuyên.
Kỳ vọng và tác động lan tỏa
Việc triển khai thành công đề án không chỉ giúp Thái Nguyên hoàn thành mục tiêu về giao thông nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, mà còn mở ra cơ hội phát triển toàn diện cho các xã vùng khó khăn. Hạ tầng giao thông đồng bộ sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa, phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ công của người dân, đồng thời củng cố niềm tin của đồng bào dân tộc thiểu số vào chính sách của Đảng và Nhà nước.
Về lâu dài, khi kết cấu hạ tầng giao thông được hoàn thiện, khoảng cách phát triển giữa miền núi và đồng bằng sẽ dần được rút ngắn, tạo tiền đề để Thái Nguyên phát triển bền vững, không để bất cứ xã nào bị bỏ lại phía sau.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu, tỉnh cần giải quyết một số thách thức: địa hình miền núi phức tạp, chi phí đầu tư và bảo trì cao; nguồn lực ngân sách còn hạn chế; công tác giải phóng mặt bằng, thủ tục đất đai tiềm ẩn nhiều vướng mắc. Việc huy động xã hội hóa phải được tiến hành hài hòa, không gây gánh nặng cho người dân.
Dự thảo Đề án hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông cho vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn của tỉnh Thái Nguyên là một định hướng đúng đắn, thể hiện quyết tâm của địa phương trong việc nâng cao chất lượng sống, thúc đẩy phát triển bền vững. Thành công của đề án sẽ phụ thuộc vào sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị và người dân, sự minh bạch trong huy động, sử dụng nguồn lực cũng như sự quyết liệt trong tổ chức thực hiện.
